De geest van Katyn

Het Poolse volk treurt om zijn omgekomen President Kaczynski en met hem omgekomen top van de Poolse politieke en bestuurlijke elite en religieuze leiders. Het vliegtuig was onderweg naar een historische herdenking van de massamoord in Katyn in 1940, en het vliegtuig stortte neer dichtbij deze plaats waar in de Tweede Wereldoorlog duizenden Poolse officieren en burgers werden vermoord door de Sovjets, die decennia lang hebben doen voorkomen dat deze massamoord door de Duitsers was gepleegd. Het vliegtuigongeluk doet dus oud zeer weer bovenkomen bij het Poolse volk.

De Polen hebben voor de zoveelste keer hun politieke elite als sneeuw voor de zon zien verdwijnen. Het gebeurde eerder al in de 18e eeuw toen Pruisen, Oostenrijk en Rusland de Poolse gebieden langzamerhand opslokten in hun expansiedrang totdat uiteindelijk de gehele Poolse staat van de aarbodem was verdwenen. De Poolse elite was overbodig geworden emigreerde naar het buitenland, vaak naar Frankrijk of Engeland, of russificeerde. Pas na de Eerste Wereldoorlog kregen de Polen weer hun eigen land, in 1918. Lang mocht dit niet duren. Eind 1939 vielen de Duitsers en de Russen gezamenlijk Polen binnen en maakten zo na slechts 21 jaar onafhankelijkheid een einde aan de fragiele Poolse staat. Na de Tweede Wereldoorlog weer het land honderden kilometers naar het westen opgeschoven tijdens de Russische bezetting.  De Poolse regering in ballingschap die in Londen verkeerde, mocht niet terugkeren naar het eigen land maar werd vervangen door communistische landverraders die door de Russen in het zadel werden geholpen en gehouden. De Poolse legerofficieren en soldaten die onder andere in de slag bij Arnhem hadden gevochten tegen de Duiters, konden niet terugkeren naar hun geboorteland. Velen onder hen emigreerden naar de Verenigde Staten, anderen accepteerden het communisme noodgedwongen of omarmden het zelfs, maar de communistische praktijk viel tegen.

 Als gevolg van het heldhaftige optreden van Solidarnosc onder leiding van Lech Walesa lieten de Russen hun greep op het land los in 1989. Inmiddels is het land pas net weer 21 jaar onafhankelijk sinds 1989. De Polen zien deze vliegtuigramp dus niet alleen als een persoonlijke tragedie voor de President en met hem vele anderen, maar ook als de zoveelste tegenslag in een lange geschiedenis van buitenlandse bezetting en verlies van politieke identiteit. Daarbij komt het ijzige feit dat het ongeluk gebeurde vlakbij de massamoord in Katyn, en ook nog eens vlakbij Smolensk dat altijd al in het twistgebied tussen Polen en Rusland lag. Het is te hopen dat deze ramp uiteindeljk zal leiden tot meer eenheid en transparantie in de Poolse politiek, wat ook Europa ten goede zal komen. Aan de oostgrens van Polen bevinden zich immers Wit-Rusland, en deze dictatuur ademt nog steeds de geest van Katyn, evenals in toenemende mate het land waar het drama zich in 1940 en 2010 afspeelde: het Rusland van Medvedev en Poetin, waar de aanstichter van het bloedbad van Katyn -Stalin –  alweer grotendeels gerehabiliteerd is.

 Inmiddels heeft Vladimir Poetin zijn medeleven betuigd met de omgekomen Poolse delegatieleden. Hij heeft daarmee de juiste stap gezet, want het Poolse volk is ermee verheugd. Misschien zoekt Rusland toch enige toenadering tot de EU, nu de Russen langzamerhand zijn gaan inzien dat goede banden met de EU belangrijk zijn tegenover de toemende agressie aan de zuidelijke Aziatische onderbuik van het land – de conflicten in de Kaukasus, Iran, Kirgizie en Afghanistan. Maar ook heeft Rusland behoefte aan politieke stabiliteit in de Baltische regio ten behoeve van de Nord Stream pijplijn van Gazprom (met aan het hoofd Medvedev). Hoe welkom de Slavische broederwoorden van Poetin ook mogen weerklinken in de Poolse harten, ook geopolitieke motieven spelen een rol bij het intreden van de plotselinge dooi tussen de twee landen. Het is nooit anders geweest in de relatie tussen de twee landen.

 

Van adat tot hadith

De Islam is overal. In het politieke debat, in de media, op straat en in de huiskamer is het een groot gespreksonderwerp. Nu is deze godsdienst onmiskenbaar sterk in opkomst in Nederland en overigens ook in de ons omringende landen. Nederland kent thans ongeveer 1 miljoen moslims.

Toch is de opkomst van de islam in ons Koninkrijk niet zo nieuw als vaak wordt gedacht. Tot 1949 kende ons land immers nog een islamitische meerderheid van naar schatting zo’n 90 miljoen moslims, voornamelijk afkomstig uit Nederlands-Indie (en dan vooral afkomstig uit het dichtbevolkte Java) maar ook uit het huidige Suriname. Overigens kende het Nederlandse koloniale rijk niet de meeste moslims ter wereld zoals veelal onjuist wordt vermeld: dat was het Britse rijk (met gebieden die wij nu kennen als India, Pakistan, Bangladesh, Maleisie, Egypte, Soedan etc.).

De Nederlandse staatsrechtbeoefenaars van de laat 19e eeuw, en met name de Leids geschoolde jurist en islamkenner Cornelis van Vollenhoven bevorderden uitdrukkelijk het Indische gewoonterecht, het adatrecht. De adat was de gewoonte, hwet volksgebruik. Een term ontleend aan het Arabische ‘hadat‘, ‘het terugkerende’. Het adatrecht was voor een groot deel gebaseerd op islamitisch recht, vermengd met lokale gebruiken.

Een punt van kritiek achteraf op het werk van Van Vollenhoven is geweest dat door het adatrecht verder te ontwikkelen, de positie van de Indonesische bevolking lange tijd is achtergebleven ten opzichte van andere groeperingen in Nederlands-Indie. Voor Europeanen, Chinezen en Arabieren golden namelijk separate (lees: meer beschermende) rechtsregels. De eerste vraag die dan ook in een rechtsgeschil moest worden vastgesteld in Nederlands-Indie was dan ook tot welke ethniciteit of groep de partijen behoorden. Aan de hand daarvan werd dan bepaald welk recht van toepassing was. Dit leidde tot allerlei innerlijke conflictregels, bijvoorbeeld in de situatie dat een Europeaan een geldvordering had op een Indonesier (toen: ‘inlander’). Van Vollenhoven zelf is overigens ook de eerste geweest die heeft aangedrongen op unificatie van het recht in Nederlands-Indie. Wat het Strafrecht betreft is die unificatie er in 1915 gekomen. In het privaatrecht lag het ingewikkelder. Daar gold rechtsverscheidenheid. Naast de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek gold tot 1949 tussen inlanders het adatrecht.

Moderne wetgeving ter bescherming van het volk werden niet toegepast op de overzeese gebiedsdelen. De bijvoorbeeld voor de bescherming van werknemers zeer belangrijke Wet op de Arbeidsovereenkomst trad in Nederland al in 1907 in werking, maar pas in 1927 in Indie, en gold dan nog alleen voor Europeanen. Aan deze verzuiling binnen het rechtsstelsel in Nederlands-Indie kwam pas een einde door de Indonesische onafhankelijkheid in 1949.

Het Burgerlijk Wetboek, dat nog steeds geldend recht is in Indonesie, kwam pas na de onafhankelijkheid voor alle burgers van Indonesie te gelden. Iets wat overigens al door Koningin Wilhelmina was beloofd in haar beroemde toespraak in 1942 waarin zij gelijkwaardige verhoudingen binnen het Koninkrijk aankondigde. Een toespraak die zij overigens zeer tegen haar eigen zin in hield. En die ook veel te laat kwam.

Immers, in 1942 was de wereld wezenlijk veranderd ten opzichte van 1939. De Nederlandse regering in ballingschap begon zich te beseffen dat iets moest veranderen, wilde Indie in de toekomst bij Nederland blijven behoren. De Indonesiers zagen dat toch echt anders.

Het adatrecht is een zachte dood gestorven na de Indonesische onafhankelijkheid in 1949. Weliswaar zullen bepaalde regels wellicht nog een tijd daarna zijn toegepast (daarvan heb ik geen kennis), maar ook de Indonesische samenleving moderniseerde en de oude gebruiken werden langzamerhand vervangen door moderne wetgeving. De adat raakte sleets. Wil men heden ten dage het adatrecht bestuderen dan kan men het beste het werk van Van Vollenhoven bestuderen of oudere juridische handboeken. Raadpleging van oudere jurisprudentie van de Hoge Raad is niet mogelijk omdat het adarecht niet appelabel was door middel van een cassatieregeling zoals die later wel tussen Nederland en de West is komen te gelden.

In Indonesie is momenteel een ander soort islamitisch recht in opgang, de sharia. Buurland Maleisie is overigens ook hard op weg een internationaal centrum van ”Islamic Finance’ te worden.

Het verschil tussen de sharia en het adatrecht is dat de sharia wordt gezien als een geheel van rechtsregels die te allen tijde en universeel gelden. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld het Indonesische Burgerlijk Wetboek, dat mensenwerk is en daardoor slechts positief recht in plaats van ‘rechtvaardigheid’. De universele gelding van de sharia verklaart ook waarom islamitische landen moeite hebben met de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens, omdat die verklaring op gelijke wijze universaliteit en eeuwigheid pretendeert terwijl zij door mensenhanden is gemaakt.  De angst voor de invoering van de sharia in Nederland (in 2006 nog door Minister Donner gesuggereerd) is mijns inziens terecht juist vanwege de universaliteit en eeuwigheid die eraan wordt toegekend, en die dus bij consequente toepassing ook de mensenrechten opzij zet.  

Hoe het ook zij, ook Nederland krijgt langzamerhand weer te maken met islamitisch recht, maar vanuit een andere hoek: met 1 miljoen moslims in Nederland is het in toenemende mate relevant om kennis te hebben van het islamitisch gewoonterecht uit de landen waar de desbetreffende immigranten vandaan komen, vooral in familierechtelijke kwesties, erfrecht, nationateitsrecht en afstammingszaken.  

Gezien het feit dat islamitische rechtsnormen pas in 1949 echt zijn verdwenen uit ons Koninkrijk, is het islamitische recht niet nieuw in Nederland. Het is weer terug. Niet als hoogste bron van recht, maar ter invulling van bepaalde normen en in specifieke gevallen voor mensen met een bepaalde afkomst. De geschiedenis herhaalt zich dus in zekere zin, maar zoals altijd in een andere vorm. Toen ik zelf in 1999 een keuzevak islamitisch recht volgde aan de Universiteit van Heidelberg, zaten wij met slechts vier studenten in een stoffig kamertje ergens aan een klein binnenplein in het oude universiteitscentrum met gotische spitsbogen die bijna voor islamitische bogen konden doorgaan. De zacht sprekende en wat stoffige Egyptische hoogleraar legde de bronnen van het islamitische recht uit: de Koran, en vertellingen van en over het leven van Mohammed, de hadith. Hij vertelde dat de grote Mohammed Iqbal (1877-1936) ook Heidelberg had bezocht en daar inspiratie had opgedaan tijdens zijn studie aldaar in 1905/1906. Ik had natuurlijk nog nooit van Iqbal gehoord. Iqbal was de grote inspirator van de onafhankelijkheid van Pakistan. Een politicus, filosoof dichter en islamoloog. En een groot bewonderaar van Duitsland. Natuurlijk ook omdat Duitsland de grote rivaal was van Engeland, de bezetter van zijn geboorteland.

Wij vieren kregen van de hoogleraar geen boek voor ons met wetsartikelen, maar in plaats daarvan vertelde hij verhalen uit het leven van de profeet, die wij probeerden toe te passen op hedendaagse situaties. Een totaal andere werkwijze dan die ik gewend was en ik vond het maar vreemd en weinig relevant voor mijn toekomst om daar meer vanaf te weten. Ik heb dan ook snel meer aandacht besteed aan het Europese kartelrecht. Maar elf jaar later is het islamitische recht overal ter wereld ’booming’, vooral binnen de financiele wereld. En waar is ‘Islamic Finance’ ontstaan? Juist, in Pakistan in 1947, grotendeels door de invloed van dezelfde Mohammed Iqbal, die met  zoveel genoegen langs de romantische oevers van de Neckar had gewandeld. Maar niet zoals ik met een boek over Europees kartelrecht in zijn hand maar Goethe lezend en dromend van een onafhankelijk  land voor de moslims in Brits-Indie op islamitische grondslag. De droom van Iqbal groeide uit tot het enige land ter wereld dat louter op godsdienst is gebaseerd: Pakistan.

 Overigens moet niet worden gedacht dat de invloed van het islamitische recht eenrichtingsverkeer is: in tegendeel, want de Europese rechtsstelsels en de Britse Common Law hebben de islamitische rechtswereld diepgaand beinvloed.

 

Nieuwe website!

Geachte lezer,

Eerder werd al aangekondigd dat de website van Palamedes zal verhuizen. Waarschijnlijk zal dit per 2011 gebeuren. Tot die tijd zullen artikelen op de huidige website worden geplaatst. De oudere artikelen zullen hier voorlopig blijven staan. Ik hou u op de hoogte en dank voor het bezoeken van deze website!

Vrolijk kerstfeest iedereen!

 

 

Deze keer even kort: vrolijk kerstfeest iedereen! Ik heb nog zitten denken om allerlei cultuurhistorische mijmeringen over de bloedige richtingenstrijd tussen de verschillende christelijke bisschoppen in de 4e eeuw na Christus op het internet te zetten, maar daarvoor ontbreekt de tijd: mijn eigen semi-heidense zonnewende-feest gaat zo direct beginnen. De verhalen over de verbanning van de Arianen en de vervolging van de Donatisten en andere christelijke dissidenten uit de 4e eeuw door de enige echte Heilige Stoel moeten achterwege blijven. Vrede op aarde, en o wee als je het daar niet mee eens bent, dan zwaait er wat! Hopelijk blijft er nog wat sneeuw liggen!

Rechterlijke macht schrijdt de 21e eeuw binnen

De Raad voor de Rechtspraak heeft in januari 2007 de “Leidraad deskundigen in civiele zaken” gepubliceerd. Deze is bedoeld om de tot nu toe door ieder gerecht zelf opgestelde instructiebladen voor deskundige in de toekomst te gaan vervangen. Zie http://lrgd.nl/publicaties . Deze lijst vormt een bodem voor de kwaliteit van deskundigen in civiele rechtzaken De Nederlandse rechtspraak wordt steeds meer een landelijk geheel, zonder plaats voor lokale praktijken. Dit valt toe te juichen, aangezien tot op heden volledig ononzichtelijk is hoe procedures in een ander arrondissement verliepen. Zo schrijdt de Nederlandse rechtspraak anno 2009 uiteindelijk ook langzaam de 21e eeuw binnen.

Eindeloze discussies

Tegelijkertijd zijn enkele pijnlijke punten van discussie over de transparantie van de rechterlijke macht nog altijd niet opgelost. Bijvoorbeeld de discussie over de rechter-plaatsvervangers. Deze groep plaatsvervangende rechters wordt in de regel gevormd door mensen in de praktijk, in de regel advocaten. Het is op zich al verbazend dat een advocaat tegelijkertijd rechter kan zijn, vanwege het feit dat een advocaat een geheimhoudingsplicht heeft en de nodige afstand die op grond van de gedragsregels voor de advocatuur dient te worden betracht ten opzichte van de rechter.

Papieren muur

Na de eerdere kritiek op de rechter-advocaten eind jaren ’90, zijn er inmiddels wel enige plaatselijke regels opgesteld die beogen de onpartijdigheid van de advocaat-rechters te garanderen. Deze regels houden meestal in dat de betreffende advocaat-rechter geen zaken mag beoordelen die zich in zijn arrondissement afspelen. Deze regel is echter onvoldoende om diens onpartijdigheid te garanderen. Niet valt immers uit sluiten dat een in Rotterdam ingeschreven advocaat geen conflicterend belang kan hebben bij een zaak die zich in Den Haag afspeelt. Zeker in deze tijden van mobiliteit en communicatie, met blackberry’s en internet, is een dergelijke territoriale beperking weinig meer dan een rijstpapieren muur. Het wordt dan ook tijd om deze plaatselijke regels over rechterende advocaten in een landelijke vorm vast te stellen en verdergaande beperkingen te formuleren ter garandering van de onpartijdigheid van de rechter. Of, in mijn ogen een nog betere oplossing: schaf het instituut van de rechter-plaatsvervanger af.

Selectie van rechters

Een andere, nogal ondoorzichtige gang van zaken is de wijze waarop rechterlijke macht wordt gerecruteerd. In andere landen, zoals Frankrijk, bestaan landelijke toelatingsexamens voor de toetreding tot de rechterlijke macht. Een dergelijk systeem garandeert dat gekwalificeerde kandidaten op objectieve gronden worden toegelaten, ongeacht afkomst of politieke opvattingen. In Nederland, waar ongeveer 60% van de rechters D66 stemt, wordt het selectie-systeem vooral gekenmerkt door ondoorzichtigheid. Een algemeen bekend verschijnsel binnen de sociale psychologie is dat mensen die veel met elkaar gemeen hebben, elkaar sneller zullen uitkiezen. Bovendien wordt in de Nederlandse overheid vrijwel nergens geselecteerd naar het niveau van algemene ontwikkeling, wat tegelijkertijd de reden is waarom er zo weinig Nederlanders worden toegelaten tot posten in de Europese Unie, waar dergelijke kennistoetsen wel tot de selectieprocedure behoren. Ik zou voorstellen om jaarlijks een aantal toelatingsexamens voor de rechterlijke macht te organiseren, waaraan eenieder kan meedoen. Dit voorkomt bovendien dat mensen met een bepaalde, bijvoorbeeld nieuw-nederlandse achternaam, reeds bij voorbaat worden uitgesloten. En zorg ervoor dat in die toelatingsexamens ook vragen worden gesteld over de geschiedenis van de rechterlijke macht en de plaats van de rechter in de trias politica.

Sociale nut van straffen

Dan is er nog de eeuwige discussie binnen het strafrecht over het sociale nut van straffen, bijvoorbeeld bij jeugdige daders. Die discussie woedt maar voort zonder in enige concretisering uit te monden. En in die discussie wordt vaak vergeten dat het strafrecht niet alleen sociale doeleinden heeft, maar ook juist de rechtvaardigheid dient. Om een voorbeeld te geven: rechters discussieren nu al jaren of jeugdige delinkwenten nog wel goed zullen kunnen functioneren na hun straf te hebben uitgezeten. Er wordt direct naar de psychische en sociale ontwikkeling van de dader gekeken, en vaak wordt er dan wel een steekje los gevonden, Tbs wordt vervolgens opgelegd in de hoop dat de dader na het volgen van therapie ooit zal kunnen terugkeren naar de maatschappij. Die jarenlange aandacht voor de dader heeft erin geresulteerd dat het Tbs-systeem in Nederland is uitgegroeid tot een ware psychologische massa-productie, met talloze studies, rapporten en instructies door gedragspsychologen. Die aandacht voor de dader is soms zover doorgeschoten dat de rechten van de dader zelf beter werden gewaarborgd dan die van normale burgers. Bijvoorbeeld Ferdi Elzas, de inmiddels overleden moordenaar van Gerrit-Jan Hein, jarenlang WAO-rechten kon opbouwen tot maar liefst 700.000 euro, waarmee hij jarenlang in een riante villa heeft kunnen wonen. Het verbaast dan niet dat de ‘gewone man’ zich afvraagt of Volkert van der Graaf wellicht over enkele jaren, omdat hij op grond van goed gedrag natuurlijk eerder vrijkomt, eveneens een riant appartement in Amsterdam zal betrekken. Of dat men zich nu afvraagt hoeveel ton Mohammed Bouyeri over een jaar of vijf zal meekrijgen.

Vergelding als doel

De rechterlijke macht realiseert zich daarbij onvoldoende dat het strafrecht primair een vergeldende functie heeft. De maatschappij heeft er belang bij dat de gekrenkte rechtvaardigheid wordt gecompenseerd. En dat kan alleen als een straf wordt opgelegd en uitgezeten, en de opgelegde straf in de juiste verhouding staat tot de zwaarte van het begane misdrijf. Strafrecht als kanalisatie van wraakgevoelens. Cesare Beccaria, de grondlegger van de criminologie, formuleerde dit beginsel al in 1764 in zijn beroemde boek “Dei Delitte e delle pene” (Over misdrijven en straffen). Beccaria erkende zelf overigens ook dat straffen naast de vergeldingsfunctie ook een preventieve functie heeft, maar om de primaire functie van straffen te blijven ontkennen is niet alleen nadelig voor de slachtoffers van misdrijven, maar ook voor de geloofwaardigheid van ons strafrechtelijk systeem zelf. Want al is de wang toekeren naar de vijand wellicht sociaal wenselijker, het nemen van gepaste wraak – mits op evenredige wijze en binnen het strafrechtelijk systeem - doet de woedegevoelens juist uitdoven. En uiteindelijk heeft de maatschappij daar ook baat bij.

 

Zinkende Palmeilanden, Wenen en Kaliningrad

 ’Riesenrad’, Prater (Wenen)

De nog in aanbouw zijnde Palmeilanden langs de kust van Dubai schijnen langzaam weg te zakken in de Perzische Golf, of zoals de Arabieren zeggen ‘Arabische Golf’. Symbolischer kan de teloorgang van het futuristische Dubai bijna niet worden weergegeven. Terwijl Dubai tot voor kort overal als lichtend voorbeeld van de Arabische culturele renaissance werd gezien, was in dit positieve beeld al een domper gekomen aan het begin van het jaar, toen filmbeelden opdoken van een prins, die in een geschil met een Afghaanse zakenpartner even op hardhandige wijze duidelijk maakte dat niet alles even netjes eraan toegaat in Dubai als weleens werd gedacht.

Het is voor de tegenstanders van Israel  jammer dat juist deze Palmeilanden in zee wegzinken: in plaats daarvan hadden zij graag de Joodse staat in zee zien verdwijnen. Maar al schreeuwen de kopstukken van Hamas, Hezbollah en andere hangjongeren in de regio al jaren dat Israel binnenkort van de aardbodem zal verdwijnen en de Joodse staat weldra vernietigd zal worden: Israel staat ondanks alles wankel, maar gelukkig nog steeds rechtop, dankzij de Verenigde Staten. Als het aan de Europese lankmoedige politiek lag, was Israel allang door de golven verzwolgen.

Grondgebrek

De Nederlandse baggeraars kunnen zich misschien in plaats van Dubai nu beter richten op de aanleg van een fatsoenlijke haven voor Gaza. En misschien kunnen ze dan tegelijkertijd wat extra zand opspuiten om de 1,5 miljoen Palestijnen die als ratten op een stukje grond zo groot als Texel bij elkaar zitten, wat ademruimte te geven. Want simpel grondgebrek is het grootste probleem van zowel Israel als de Palestijnen. Als twee gevangen circustijgers zitten de twee volkeren opgesloten in een te kleine kooi, die nu ook nog eens door een muur in twee nog kleinere kooien wordt onderverdeeld. En ze grommen vooral naar elkaar in plaats van naar de dompteurs die hen tegen elkaar opstoken. En die dompteurs zijn afwisselend de Verenigde Staten, dan weer Iran of de Arabische staten, naar gelang de politieke wind die op dat moment waait. Europa houdt zich veelal op de vlakte. En als Europese politici zich dan eens bemoeien met de precaire situatie ter plaatse, is het vaak op een niets toevoegende en slechts belerende wijze, zoals de actie van parlementslid Harry van Bommel om ‘Intifada’ te scanderen. Zie: http://www.youtube.com/watch?v=PLlHPPO25nM

Europese wortels van Israel

Wat mensen als Van Bommel lijken te zijn vergeten, is dat Israel een bastaard is van Europa. En die bastaard had geen plek in Europa. Israel wordt nu eens goed behandeld, en dan weer in een hoek getrapt. Niet echt goed voor diens ontwikkeling. Europa, ook Nederland, heeft de Joden bijna letterlijk uit het continent gespuugd, en dan opeens nu ‘Intifadah’ roepen is een te gemakkelijke reactie in een complexe relatie. Nederland ziet zichzelf graag als een kritische vriend van Israel, en als kritische vriend mag je harde dingen zeggen, zo wordt dan geredeneerd. Maar Israel ziet die relatie met Nederland in een heel ander licht. Voor de Joden is eenieder die voor Israel opkomt, een vriend. Zo simpel zien zij het. Wat vaak in Nederland wordt vergeten, is dat anti-semitisme niet louter een verschijnsel was in Duitsland, maar in heel Europa en zeker ook in het zogenaamd zo tolerante Nederland. Israel had nooit bestaan zonder Europa, en in Israel is dat niet vergeten. En dat vergt uiterste terughoudendheid, en het vermijden van goedkope leuzen zoals die van Van Bommel.

Dreyfus affaire

Israel bestaat immers niet zomaar. Theodor Herzl (1860-1904), de in Parijs wonende journalist uit Wenen, was degene die voor het eerst het idee van een Joodse staat formuleerde in zijn boek ‘der Judenstaat’. En dat idee was er waarschijnlijk nooit gekomen als de Joodse Franse officier Dreyfus niet naar Duivelseiland was gestuurd als gevolg van anti-semitische elementen in de franse maatschappij. Diep geschokt door de Dreyfus-affaire was Herzl bekeerd tot de leer die later als ‘politiek zionisme’ omschreven zou worden. Herzl bedacht zich pas als gevolg van de Dreyfus-affaire dat de Joden ook in Europa niet vrij konden zijn, zelfs niet in het liberale Frankijk, zoals hij tot voor kort had gedacht. Alleen indien zij een eigen staat zouden verkrijgen, zou hun veiligheid gewaarborgd zijn. Herzl veranderde in korte tijd van een genieter van het Parijse salonleven tussen de Franse elite zoals beschreven door onder andere Marcel Proust, in een politiek activist. Hij sprak in ‘de Jodenstaat’ overigens nog niet over Palestina als woonplaats, maar dacht meer aan een Duitstalige Joodse kolonie binnen Europa, een soort Wenen voor de Joden.

Waar moesten de Joden heen?

De Europese staten zaten niet bepaald te wachten op een Joodse staat op het eigen continent. Er werden allerlei plannen ontwikkeld om de Joden naar andere gebieden zoals de Europese kolonies te laten migreren, om daar een soort semi-Europese tussenlaag te gaan vormen tussen de Europeanen en de lokalen. De Britten stelden als oplossing voor dat de Joden zouden emigreren naar Uganda. De Joden zelf voelden daar echter weinig voor. Het kwam de Britten dan ook eigenlijk goed uit dat de Joden op zelfstandige wijze al begonnen waren naar Palestina te trekken. De emigratie naar Palestina verliep zo voorspoedig dat het Britse gezag in Palestina de Joden toestond om in groten getale zich in het heilige land te vestigen. Na de beroemde Balfour-declaration (1917) werd het plan om de Joden naar Uganda te sturen, definitief verlaten.

Birobidzjan

De Sovjets hadden een geheel andere efficiente oplossing, zoals voor de meeste lastige volkeren: Stalin liet de Poolse Joden deporteren naar een troosteloos gebied in het oosten van Siberie aan de ijzige rivier de Amoer tegen de grens met China, en bestempelde deze gevangenis officieel als Joods Autonoom Gebied in 1937 met de naam ‘Birobidzjan’. In Duitsland hadden de Joden het eigenlijk vrij goed tot de komst van de Nazi’s. De Nazi’s bedachten in de eerste jaren na hun machtsovername nog aan Madagaskar als plek voor de Joden, lekker ver weg. Het Madagaskar-plan werd echter al spoedig vervangen door een praktischer oplossing, namelijk die van de concentratiekampen en gaskamers. De rest is bekend.

Gaza-strook als ballingsoord

Het cynisme van de geschiedenis is, dat de vervolgden vaak later zelf onderdrukkers worden. Israel begint steeds meer trekken te vertonen van een onderdrukker, en de Gaza-strook begint steeds meer op een ballingsoord te lijken zoals het Siberische Birobidzjan: in naam een autonoom gebied van de Palestijnen, maar in werkelijkheid een gevangenis. Een zielloos stukje land, een enclave tussen een vijandige staat, de woestijn en de zee.

De Gaza-strook van Europa

Tegelijkertijd kent het eigen Europese continent ook nog een eigen zielloze strook grond, een soort Europese Gaza-strook, en dat is Kaliningrad, vroeger ‘Konigsberg’ geheten: een stuk grond ongeveer ter grootte van Vlaanderen, thans ingeklemd tussen EU-landen Polen, Litouwen en de Oostzee. De regio Kaliningrad is een speelbal van Rusland in het politieke spel tegen de EU en de NAVO. Marionet Medvedev is op dit moment bezig met het plaatsen van raketten in dit gebied op last van tsaar Vladimir Putin, om te laten zien dat het Heilige Rusland nog steeds meetelt.

Kaliningrad

Het gebied rond Kaliningrad, destijds ‘Konigsberg’, behoorde tot 1945 bij Oost-Pruisen, en was al sinds de vroege middeleeuwen Duits, met een grote Joodse minderheid en in de 18e zelfs het centrum van de Joodse Verlichting. In de jaren 1942-1944 werd door de Duitsers de eigen Joodse bevolking op de trein naar de gaskamers gezet en bij de ‘bevrijding’ in 1945 door de Sovjettroepen werd vervolgens de Duitse bevolking van dit gebied vermoord, verkracht en gedeporteerd. Nog eens honderdduizenden mensen kwamen om. ‘Pruisen’ werd voorgoed van de aardbodem geveegd, evenals alles wat wees op de Duitse geschiedenis in het gebied. Het gebied werd in de jaren 1946-1947 geheel etnisch gezuiverd en bevolkt door Russen, hierheen gelokt met gratis behuizing en allerlei andere voordelen.

 Schuinsmarcheerder

De naam ‘Konigsberg’ werd officieel vervangen door ‘Kaliningrad’, naar de zuipschuit, opperschurk en bolsjewiek van het eerste uur Kalinin, die opmerkelijk genoeg als een van de weinigen niet door Stalin over de kling was gejaagd. Zijn redding was dat Stalin altijd om zijn liefdesavonturen moest lachen. Kalinin was een echte rokkenjager had er namelijk moeite mee om zijn rits dicht te houden in het bijzijn van vrouwelijk schoon. Stalin daarentegen was zeer onbeholpen in vrouwelijk bijzijn en vond Kalinin natuurlijk daarom eigenlijk wel een mooie vent. En Kalinin mocht blijven leven. ‘Respect’ op zijn bolsjewistisch. Even een uitsrap voor de jongere lezers: In die tijd had je nog geen rappende Ministers, zoals Minister Donner: http://www.youtube.com/watch?v=jmLEt5oI5i8, . Bij de Sovjets was pas ‘streetwise’ als je flink wat mensen de dood in joeg. Dan deed je je ‘ding’ pas echt, en kreeg je bijvoorbeeld een stad met jouw naam als cadeau. Of er werd zelfs een vliegtuig naar je genoemd. Kijk maar eens op http://www.youtube.com/watch?v=6C_8GGhY6kA. ’50 cent’ is daarbij vergeleken dan maar een sufferd. Dus in ruil voor zijn diensten kreeg Kalinin vier steden op zijn naam staan. Terwijl er voldoende andere beroemde inwoners van de stad zijn die hun naam hadden kunnen verlenen aan de stad, zoals de beroemde 18e eeuwse filosoof Immanuel Kant of de 20e-eeuwse, eveneens wereldberoemde – en overigens Joodse - filosofe Hannah Arendt.

De vos die passie preekt

Europese politici als Van Bommel kunnen dus wel makkelijk wijzen naar Israel, maar zijn tegelijkertijd blind voor hun eigen gebreken. Zoals het blijven negeren van problemen op het eigen continent, van Kosovo en het voormalige Joegoslavie tot Kaliningrad en de Kaukasus. En het blijven bagetelliseren en ontkennen van een almaar groeiende invloed van de politieke Islam in Europa, of het juist voortdurend aankaarten daarvan maar zonder enige werkelijke kennis van zaken dingen roepen en verder niets doen. De terugkeer van fundamenteel anti-Joodse sentimenten in de Europese samenlevingen. Zowel de Palestijnen als Israel weten echter door schade en schande dat Europa geen betrouwbare partner is maar een ‘two-face’. Soms vriendelijk, dan weer schijnbaar hard, maar altijd grillig. Vroeger had je ‘Orientalisten’ en ‘Imperialisten’. Tien jaar geleden riepen mensen als Van Bommel dat zij ’eeuwige vrienden van Israel’ waren, nu roepen dezelfde mensen ‘Intifadah, infitada, Palestina vrij’. Morgen noemen zij zichzelf Eurabisten of juist bewonderaars van de Joost-Christelijke beschaving, strijdend voor de democratie. Het is de tweeslachtigheid van het Europese continent, dat mensen als Immanuel Kant en Hannah Arendt voorbracht, maar waar ondanks alles de naam van Kalinin nog steeds op de kaart staat anno 2010. Dus zowel Palestijnen als Joden: wees op uw hoede voor Europese politici die vandaag uw vriend zijn. De wind kan morgen weer uit geheel andere hoek waaien. Amerikanen zijn voor u of tegen u, hard maar helder. Amerikanen zullen u bestrijden om wat u doet, Europeanen wijzen u af om wie u bent. ‘Als de vos de passie preekt, boer pas op uw kippen.’

.

 

  

Het democratisch tekort van de Eerste Kamer

 

Toch niet alweer die discussie over de afschaffing van de Eerste Kamer? Geen zorgen, het is niet de bedoeling van het Palamedes Instituut om weer eens dat oude paard van stal te halen. Wel ben ik van mening dat de wijze waarop nu is vormgegeven aan dit instituut nodig verandering behoeft. Immers, de 75 leden van de Eerste Kamer worden, zoals bekend, gekozen door de leden van de Provinciale Staten. De Provinciale Staten-leden worden op hun beurt wel gekozen. Het betreft een ingewikkeld, zogeheten ’getrapt’ kies-systeem, waar niemand behalve de leden van de Provinciale Staten zelf en doorgezeten bestuurders eigenlijk iets van begrijpt of wil begrijpen. En wat doen de Provinciale Staten nou allemaal? Hebben we in Nederland anno 2009 echt nog drie bestuurslagen nodig met elkaar overlappende bevoegdheden en budgetten? Is het systeem van Thorbecke uit 1848, toen men nog vanuit de provincie met de diligence naar Den Haag, nog wenselijk anno 2009, nu iedere burger kennelijk internet moet hebben en de overheid inmiddels bijna alle aspecten van het persoonlijke leven beheerst?

Ik stel daarom voor om een discussie te voeren over de wijze waarop de leden van de Eerste Kamer worden verkozen. In onze visie zou de invoering van een districtenstelsel voor deze verkiezingen een oplossing bieden. Dan kiezen de burgers hun ‘eigen’ lokale vertegenwoordiger in de Eerste Kamer. De Eerste Kamerleden zullen dan, naar Amerikaans voorbeeld, echt betrokken zijn bij hun achterban en zo zorgen een echte democratische inbreng bij wetgeving. Het voorstel van het Palamedes Instituut om een distictenstelsel in te voeren blijft overigens beperkt tot de Eerste Kamer. De Tweede Kamer kan blijven functioneren zoals voorheen. Naar onze verwachting zal de kwaliteit van wetgeving daardoor alleen maar toenemen. Wat vind jij, is dit voorstel wenselijk en/of haalbaar? Discussieer mee!

 

Juridische tips voor werknemers (deel 1)

Hieronder volgen enkele tips voor werknemers gebaseerd op veel voorkomende gevallen in de praktijk. Kijk je arbeidsovereenkomst eens na om te zien of het volgende er wel (of niet) instaat:

1. Proeftijd. De regeling van de proeftijd is wettelijk geregeld, en ter bescherming van de werknemer mag deze naar Nederlands recht niet meer dan 2 maanden betreffen. Na afloop daarvan ben je gewoon in dienst. Een kortere proeftijd mag wel, een langere proeftijd wordt van rechtswege als nietig beschouwd. Dat houdt in, dat de proeftijd automatisch als niet bestaand wordt beschouwd.

2. Opzegtermijn. De wettelijke opzegtermijn voor een werknemer is een maand bij opzegging, en in Nederland tegen het einde van de kalendermaand. Indien een langere opzegtermijn is overeengekomen, dan geldt voor de werkgever automatisch een dubbele opzegtermijn.

3. Vakantiegeld. Al staat er in je arbeidscontract misschien niets over vakantiegeld, toch heb je op grond van de wet recht op vakantiegeld ter hoogte van 8% van je jaarlijkse salaris. Het is een wettelijke aanspraak.  

Deze opsomming is niet volledig en neem altijd contact op met een jurist of advocaat als je de precieze regeling wilt weten. Er kunnen geen rechten aan worden ontleend.

Voor vragen in concrete gevallen, email me gerust op [e-mail]

Saisie ‘conservatoire’ aux Pays-Bas

 

Les Pays-Bas connait des regles tres flexibles dans le domaine du droit d’exécution. En particulier le procedure de l’attachement ‘conservatoire’ est très efficace. Vous pouvez simplement solliciter un permis de saisie à la cour où les biens doivent être saisies ou confisquées. Vous pouvez choisir les biens que vous voulez saisir, comme des comptes bancaires ou l’immobilier. Le permis sera accordée sauf s’il y a des lacunes juridiques.
Une condition importante pour l’attachement est que vous avez deja entame une procedure au moment que vous sollicitez le permis, ou que vous allez entamer un telle procedure dans un période pre-determine, généralement endeans la quizaine apres le permis. Si vous gagnez la procedure, vous pouvez executer votre reclamation sur les biens soumis à l’attachement.
 En vertu de la Convention européenne, des biens situees aux Pays-Bas peuvent également être saisis si une procédure est en deja cours en France. Vous devriez alors avoir une copie des mémoires qui doit etre montre au juge aux Pays-Bas. Le tribunal néerlandais accordera généralement l’autorisation (1) s’il est suffisamment convaincu que la procédure en France est en conformite avec les exigences d’une bonne procedure et (2) que cette procedure a pour but de condamner la  partie adversaire de payer de l’argent, quel que soit la nature de la procedure (donc n’importe que ce soit une refere ou une procedure au fond). 
 Si vous avez encore des questions, envoyez-moi librement un email: [e-mail]

Le droit civil neerlandais

Le droit civil Nederlandais a beaucoup en commun avec le droit civil français. Le Code civil actuel (NBW; le ‘Nouvel Code Civil’) est largement fondée sur l’ancien code civil néerlandais de 1838. L’ancien code civil a été à son tour, pas plus qu’une libre traduction du Code Napoléon introduit aux Pays Bas pendant la periode des guerres Napoleoniennes. Malgre les similutudes il y a, comme partout, aussi des differences importantes entre les deus systemes.

D’abord, il existe en droit néerlandais, en comparaison avec le droit français, une plus grande liberté pour l’interprétation des contrats. Tous les accords peuvent finalement être expliquées sur la base du caractère raisonnable et l’équité. Dans certains cas, l’application de ces criteres exigent même que un’accord ne peut pas être pris littéralement, même dans les cas que de nouveaux accords ne sont pas en conflit avec une disposition légale impérative.

En savoir plus? Contactez Peter Bruns, advocaat ([e-mail])

Les particularités de la législation néerlandaise

 

Le droit civil hollandais a beaucoup en commun avec le droit civil français. Le Code Civil actuel (le “NBW”, la nouvelle code civile’) est une version modernisée de l’ancien Code Civil de 1838, qui à son tour remonte au Code Napoléon introduit aux Pays-Bas au cours de la Période Française. Les juristes considèrent les Pays-Bas, juridiquement, comme un pays de ‘droit roumain’, avec la France, la Belgique et le Luxembourg. Néanmoins, la loi néerlandaise a un certain nombre de caractéristiques différentes vis à vis la France. Dans mon blog je vais discuter régulièrement des elements du droit néerlandais et essayer de les expliquer d’un point de vue français.

(I)
La valeur de contrats oraux

Une différence frappante avec le droit français est que la formulation orale de contrats en droit néerlandais, a la meme valeur juridique comme des contrats écrits. Il ya d’innombrables exemples de procedures dans lesquelles des dommages ont été attribués aux créanciers a base des accords verbaux. Aujourd’hui, il est aussi la pratique commune néerlandaise de concluire les contrats écrits. Néanmoins, il est important de se rappeler que les conventions orales peuvent également etre valides devant un tribunal. Dans la pratique, souvent un contrat écrit est signé, mais pas par toutes les parties, ou il y a des différentes versions. Parfois, les contrats sont conclus par e-mail. Pour éviter les mauvaises surprises, il est important de rappeler que, des accords de droit néerlandais peuvent également être considerees valables, meme si elles ne sont pas ecrits.Peter Bruns, avocat
 En savoir plus? Envoyez-moi librement votre message. Courrier électronique: [e-mail]

Bienvenue sur mon blog

Pourquoi ce blog d’un hollandais pour un public francophone… et l’Institut Palamedes, c’est quoi? La raison est que j’ai l’impression que, aux yeux de beaucoup de Français, les Pays-Bas est une terre lointaine, comme les pays scandinaves, un “pays Nordique’. Cette image n’est pas correcte: Lille n’ est qu’ une heure en voiture de la frontière néerlandaise. La distance entre Paris et Lyon est plus grande que celle entre Paris et Amsterdam. Simultanément, il y a des liens culturelles tres profondes. La France a été, pendant des siècles, une source d’inspiration pour les artistes néerlandais tels que Vincent Van Gogh. Mais les Pays-Bas a également joué un rôle important comme refuge pour les penseurs français, tels que Descartes et autres. Jusqu’il y a environ un quarantaine d’années, la France était un grand exemple pour les Pays-Bas dans le sens culturel. Avec l’influence toujours plus envahissante de l’anglais, malheureusement, cette relation culturelle etroite a presque disparu, mais la France reste toujours la destination préférée de vacances pour les hollandais. Également pour beaucoup d’entreprises. Une exemple importante de coopération franco-hollandaise recente est celle d’Air France. Le but de mon blog est de promouvoir la connaissance des Pays-Bas et d’aider les francophones qui vivent dans notre pays et qui ont des questions juriques. L’Institut Palamedes veut vous aider. En premier lieu dans le domaine juridique, mais aussi en général.