Tijdelijke Kerst-quarantaine

 

Het jaar 2009 is bijna ten einde. Twintig jaar na de val van de Berlijnse Muur. Zeventig jaar na het einde van de Spaanse Burgeroorlog, en zeventig jaar na het begin van de Tweede Wereldoorlog. De vele televisieprogramma’s zullen het jaar weer in kaart gaan brengen. Van Koninginnedag in Apeldoorn en de mexicaanse griep, tot de niet-verkiezing van premier Balkenende tot president van de EU.

Terwijl de media zich uitleven, zijn de gewone mensen onderweg naar huis voor de kerstdagen of aan het trachten nog snel boodschappen in te slaan. reizigers overal in het land zitten vast in de sneeuw, en de Eurostar stond zelfs zestien uur vast in de donkele Kanaaltunnel. Zo reisde ik ook met de trein naar huis, samen met vele anderen. Jong, oud, autochtoon en allochtoon door elkaar. De trein was overvol maar reed tenminste. Dicht bij elkaar opgepakt leek iedereen wel vrolijk, en tot mijn verbazing werd er niet meer geklaagd over de Nederlandse Spoorwegen. Dat stadium zijn de meeste treinreizigers al voorbij. Op laconieke wijze accepteren de reizigers hun lot. Dat zal daar in de duisternis van de Eurotunnel waarschijnlijk wel anders zijn geweest.

Tegelijkertijd moest ik bij al die mensen zo dicht op elkaar opeens denken aan de mexicaanse griep, bijvoorbeeld als iemand niesde. Dan zou de hele trein worden besmet. Een paar weken geleden nog was het hele land in de ban van een pandemie, nu al lijkt niemand zich daarover nog zorgen te maken. Terwijl ik op mijn hoekje van het balkon geklemd stond, had ik nog net de ruimte om mijn boek te lezen. Het aanwezig hebben van een boek is altijd prettig op zulke momenten, omdat het je dwingt om je aandacht op iets anders te vestigen dan het oor van de buurman dat zich op drie centimer afstand van jouw schouder bevindt.

Het boek dat ik, concentratie veinzend, las was ‘In Quarantaine’ van de russische schrijver Vladimir Maximov. De roman gaat over een groep mensen die per trein van Odessa naar Moskou reist. Omdat in Odessa cholera is uitgebroken, wordt de trein op een zijspoor geleid en in quarantaine geplaatst. Om de tijd te doden wordt er gekaart en gedronken, mensen leren elkaar kennen en wisselen verhalen uit.

Epidemieen zijn in de literatuur vaak voorbode van onheil, of juist een manier om tot elkaar te komen. Vaak als symbool van de naderende ondergang. Door een dreigende epidemie wordt de mens tegelijkertijd tijdelijk verlost van het alledaagse. Mensen worden gedwongen met onbekenden samen in een beperkte ruimte tijd te spenderen, en dat lijdt tot confrontaties of en een acceleratie van sociale interactie, of het tot uiting komen van heimelijke verlangens. Thomas Mann gebruikte epidemieen in twee van zijn grootste verhalen. In der Zauberberg was het tubercoluse, in der Tod in Venedig net als in het boek van Maximov de cholera. Maar al eerder had Giovanni Boccaccio in zijn Decamerone beschreven hoe een groep mensen om de pestepidemie in Florence zich opsluit in een villa en  elkaar verhalen vertelt om de tijd de doden.

Niets van dat alles bleek gelukkig tijdens mijn eigen rit door de sneeuw. Geen onheil te bespeuren. Toen een kind nodig zijn behoefde moest doen, werd ruim baan gemaakt door de mensenmenigte. Mensen begonnen wel na een tijdje opeens gesprekken met elkaar, hoewel zij als sardientjes op elkaar gepakt zaten. De balkons en gangpaden stonden propvol. Af en toe moest iemand naar de wc. Wat mij opviel was de beleefdheid van de meeste mensen. Er werd luid gelachen toen de conducteur door de intercom iedereen verzocht om ook de gangpaden te bezetten omdat de trein vol was, alsof dat nog niet door iedereen zelf al was bedacht. Ondanks het feit dat ik in mijn boek gedoken bleef, leverde ik mijn eigen stille bijdrage door met mijn schouder tegen de deurknop te leunen, daarmee voorkomend dat deze om de minuut automatisch zou dichtslaan.

Opeens was de trein aangekomen op de bestemming. De mensenmenigte waaierde de trein uit, voorzichtig stappend op de sneeuw of juist in volledige ontkenning van enig slipgevaar. Al deze mensen, die tijdelijk een mini-maatschappij hadden gevormd, keerden weer terug naar hun eigen biotoop. Mobiele telefoons verschenen overal om familieleden te bellen. Het gedrang voor de trappen begon weer. De beleefdheid ebte weg. Ik sloeg mijn boek dicht en was in mijn hart blij dat deze tijdelijke en onschuldige quarantaine zich had voorgedaan, en niemand bot of onbeleefd was geweest. Nu maar hopen dat niemand de mexicaanse griep had. Vooral niet degene die zo hard had geniesd.

Alvast een vrolijk kerstfeest iedereen!

 

Kopenhagen: einde aan Europees maakbaarheidsideaal

Wat ging er mis in Kopenhagen? Waren de verwachtingen te hoog? Er is een niet-bindende overeenkomst gesloten tussen de meeste landen, en inhoudelijk stelt het ook niet veel voor. Na veel discussie tussen de 3000 delegatieleden als in een Poolse landdag, rolde er een slap compromis uit. Er worden miljarden beschikbaar gesteld door de rijkere landen om de armere landen te helpen, dus eigenlijk nog meer ontwikkelingsgeld beschikbaar gesteld, en men is het ermee eens dat de stijging van de temperatuur niet meer dan 2 graden mag bedragen tot 2050. Hoe dit resultaat nu moet worden bereikt, is onduidelijk. Er is geen controle-systeem ontwikkeld om te zien of al die toegezegde gelden nu ook echt goed gebruikt gaan worden. Het lijken grote druppels op een gloeiende plaat. Symboolpolitiek, meer niet.

Realpolitik

Terwijl in Nederland iedereen opwarmt voor spaarlampen, betere isolatie en groene stroom, bouwen landen als China, India, Rusland en Brazilie (de zogenaamde BRIC-landen) door aan de versterking van hun positie in de wereld. China voelt dat het tij meezit. De Chinese overheid is in feite de bankier geworden van de Verenigde Staten en voelt dat de tijd is gekomen om het “Rijk van het Midden” nu weer haar historische positie in de wereldgeschiedenis terug te geven. De ‘Realpolitik’ is terug. Geholpen door westerse technologie, bereidt de Chinese overheid het land voor op een plaats binnen de grootmachten van de wereld. Iedere week wordt er in het Rijk van het Midden een kolenmijn bijgebouwd, de marine krijgt nieuwe orders, het ruimteprogramma krijgt een nieuwe impuls en het wegennet wordt in verhoogd tempo uitgebreid: dat alles vereist een pragmatische omgang met een westerse hobby als de klimaatverandering.

China’s historische rol

Zodra de westerse landen de BRIC-landen wijzen op de onevenwichtige wijze waarop zij hun economie ontwikkelen, wordt het westen op de vingers getikt en beschuldigd van hypocrisie, omdat de westerse landen nu eenmaal voor de meeste vervuiling zorgen. En nu China als grootste BRIC-land haar vleugels uitslaat naar andere delen van de wereld, meent zij dat 19e eeuwse machtspolitiek geoorloofd is, in ieder geval totdat het Rijk van het Midden een zelfde welvaartsniveau heeft bereikt als de Verenigde Staten. Want laten we wel wezen: De Verenigde Staten is het enige westerse land waar China nog tegen opkijkt. De Amerikaanse ‘way of life’ is het grote voorbeeld, en op Europese muizenissen en moralistisch gefilosofeer zitten ze in Peking niet te wachten. Op dezelfde manier wuift China de kritiek van mensenrechten-organisaties van de hand. Want in Chinese ogen zijn deze mensenrechten-organisatie niets anders dan goed vermomde westerse imperialisten, wolven vermomd in schaapskleren. In de Chinese optiek heeft Europa alleen maar ellende gebracht en het land verzwakt in de 19e eeuw, waardoor het haar historische plaats als beschaafdste land van de wereld is kwijtgeraakt. Daarna kwam de verschrikking van de Japanse bezetting in de jaren 30 en ’40. Pas de komst van Mao Zedong heeft China weer laten terugkeren op de goede weg die China nu op is geslagen. Als er dan individuele slachtoffers zijn, is dat jammer maar onontkoombaar.

Grote Sprong Voorwaarts

Tijdens de Grote Sprong Voorwaarts in 1958 werd door Mao, die nog steeds op een voetstuk staat in China, een groot plan gelanceerd om de Chinese economie te laten wedijveren met de westerse ’barbaarse’ landen, die in zijn ogen door machtspolitiek zichzelf een tijdelijke en onrechtmatige gunstige positie hadden verschaft op het wereldtoneel. Iedere Chinees moest helpen met het verzamelen van ijzer voor de opkomende staalindustrie. Zelfs schroefjes van deuren en kozijnen werden gebruikt voor de productie, maar helaas leverde dat een slechte kwaliteit staal op. Mao vond dat de communistische revolutie niet ver genoeg ging, en de gehele Chinese geschiedenis moet worden herschreven en het Chinese volk heropgevoed tijdens de ‘Culturele Revolutie’.

Verstommen van kritiek

Na het overlijden van Mao, begrepen de nieuwe Chinese machthebbers dat het beter was om enigszins mee te gaan in de mondiale ontwikkelingen ten eigen bate. De huidige machthebbers in China zijn weliswaar niet vies van de modernste technologie en gadgets, maar nog altijd opgegroeid in een communistisch systeem, en willen dat het liefst zo houden. Intussen is de westerse kritiek verstomd en zien wij China liever als een goedaardige variant van het communisme, vergelijkbaar met het Joegoslavie van Tito. Terwijl de Europese Unie grote kritiek had op de illegale detentie van terroristen in Guantanamo Bay, keken zij weg bij de massale executies van dissidenten van het Chinese regime. Ook werden autoritaire regimes in landen die zich binnen de Chinese invloedssfeer bevonden en die door dit land werden gesteund, ontzien, zoals Birma en Noord Korea. De sinificatie van Tibet werd niet bekritiseerd en de agressieve Chinese assimilatiepolitiek ten opzichte van de Ugyuren genegeerd. Maar China is kennelijk toch niet zo aaibaar als men vroeger dacht. Premier Balkenende weigerde zelfs uit angst voor Chinese represailles de Dalai Lama persoonlijk te ontvangen, en liet Maxime Verhagen het woord doen, terwijl Angela Merkel en Barack Obama wel de moed hadden om de Tibetaanse geestelijk leider zelf hartelijk te ontvangen.

Overname van agrarische gronden

China slaat haar vleugels snel uit: op grote schaal verwerven Chinese bedrijven concessies en argrarische gronden in Afrika en landen als Brazilie. Dit fenomeen is overigens geen zuiver Chinese aangelegenheid: Zuid Korea heeft bijvoorbeeld 90.000 hectare grond in Madagaskar gekocht, Zuid Afrika doet hetzelfde in andere Afrikaanse landen, Libie koopt op grote schaal grond aan in Mali, Saoudi-Arabie koopt op grote schaal grond in Afrikaanse Sahel-staten. Al deze actoren hebben baat bij goedkope contracten en zoveel mogelijk opbrengst. Meestal zijn dergelijke investeringen gebaseerd op het ‘win-lose’-scenario: de onderneming of aankopende staat wint, de agrarische gronden worden uitgeput en de bevolking profiteert er niet van. Neo-neo-kolonialisme! Duurzaamheid komt niet voor in de vocabulaire van de verkrijgende ondernemingen.

Chinees perspectief

Vanuit Chinees perspectief mag niets de ontwikkeling van het land in de weg staan, en zeker niet politieke hobbies van de Europese landen. Als het klimaat dan in de komende jaren gaat veranderen, is het land tenminste net zo rijk als de westerse landen en zal China het debat echt bepalen. Maar ‘for the record’ is het natuurlijk handiger om te blijven handenschudden op internationale conferenties zoals in Kopenhagen, om in ieder geval geen gezichtsverlies te lijden. Maar nu de foto’s van de klimaatconferentie zijn gemaakt, en de beleefde gesprekken afgerond, gaat China verder met het opbouwen van zijn economie, koste wat kost. En als er conflicten dreigen op internationaal niveau, wordt Barack Obama even informeel gebeld. En Europa? Wij kopen onze spaarlampen en groene stroom en hopen stilletjes dat het ooit nog eens goed komt met de wereld. Zo markeert Kopenhagen niet alleen de opkomst van China als grootmacht maar ook het einde van het Europese maakbaarheidsideaal.

Prins Bernhard: de Musical

 

Prins Claus is weer helemaal terug. Natuurlijk niet letterlijk, maar wel in de media. In deze tijden van klimaatconferenties is het namelijk altijd handig om mee te liften op de ombesmette reputatie van Claus. Vandaar ook dat Minister Koenders graag de conferentie in Kopenhagen onderbrak om even per vliegtuig naar Amsterdam te city-hoppen om de uitreiking van de Prins Claus-prijs bij te wonen. Daarna liet hij zijn uitgestreken gelaat nog even zien bij het televisieprogramma ‘De wereld draait door’ om vervolgens even wat kirosine te laten branden om zich zo snel mogelijk bij zijn grote mensenwereld-vrienden in Kopenhagen te vervoegen.

Koenders moet wel een bijzonder goed georganiseerde man zijn. Hij vindt, tussen al zijn dienstreizen en het in survival-outfit door sloppenwijken banjeren door, zelfs nog tijd om te acteren. Hij speelt namelijk in het door John Leerdam geregisseerde toneelstuk over het leven van Prins Claus. Koenders speelt echter niet de onkreukbare Claus, maar zijn grote voorbeeld Jan Pronk. Claus wordt door Thom Hoffman gespeeld, die overigens op uitstekende wijze het Duitse accent van de overleden prins nabootst. Nu speelt John Leerdam zelf al een briljante rol in de politiek als het geweten van de Nederlandse Antillen, dus die rol was al bezet.

Koenders heeft natuurlijk veel te winnen met zo’n toneelstuk over Prins Claus. Het is altijd goed om een goede naam te verbinden aan een goede zaak zoals ontwikkelingshulp en milieubescherming. Maar indien Koenders echt indruk wil maken op internationaal niveau, is het wellicht nog beter om een musical te maken, en dan over die andere beroemde Prins: Prins Bernhard. In navolging op de musical ‘Mandela’, kan dan het uiterst boeiende leven van Van Lippe Biesterfeld worden verteld: diens jeugd in Duitsland, de SS-jaren, zijn passie voor auto-rally’s, het veroveren van het hart van de al snel verliefde Prinses Juliana, het huwelijk in 1937, het verblijf in Londen tussen de wantrouwende geallieerden, zijn spannende tijden op de pilotenopleiding, hoe hij zonder zelf te hebben meegedaan aan gevechtshandelingen na de bevrijding leider werd van de Binnenlandse Strijdkrachten, zijn plannen om onderkoning te worden onder Soekarno na de Indonesische onafhankelijkheid, de koloniale jacht in Afrika, die hij later omdoopte tot natuurbescherming om de rol van koloniale blanke te blijven spelen, de Greet Hofmans-affaire, de buitenechtelijke relaties, zijn geflirt met Eva Peron, zijn verblijven tussen Afrikaanse stammen, de karaktermoord op Willem Oltmans ,de Lockheed-affaire, zijn constante gezeur om geld en geklaag over de gierigheid van de Nederlandse Staat.

Teveel om op te noemen bijna voor een musical. Misschien kan John Leerdam er twee delen van maken: het eerste deel over de jaren tot en met 1945, het tweede deel over de naoorlogse jaren. Een beetje zoals de twee delen van Soldaat van Oranje, maar dan meer de kwade tegenpool daarvan. Er komt binnenkort overigens al een televisieserie genaamd Schavuit van Oranje, waarin Daan Schuurmans de rol van Bernard zal gaan spelen. Maar of Bernhard daarin als tegenpool van de Soldaat van Oranje zal worden neergezet, valt nog te bezien. Maar een musical is in ieder geval toch leuker, vanwege de muzikale dramatiek die eraan kan worden gegeven. Nelson Mandela kreeg al een musical, nu is de eer aan Prins Bernhard. En hopelijk met de nodige humor erin: http://www.youtube.com/watch?v=LzclgqYfxro .

Hopelijk krijgt Koenders dan eindelijk de kans om zelf eens een echte aristocraat te spelen zoals Bernhard. Hoeft hij niet meer met een zelfingenomen glimlachje in die survival-outfit rond te lopen in Soweto. Ik zie de interessante karakterontwikkeling in de musical al voor me: Openingsscene met ”Die Walküre” van Richard Wagner: een groep motorrijdende SS’ers in de Duitse sneeuw terwijl de winkelruiten van Joodse eigenaars worden ingegooid. Aan het slot van het eerste deel schiet Bernhard een olifant voor zijn kop, en even later brengt een zwarte koelie de champagne.

Tweede deel en ”fast forward” naar de jaren ’80: ‘Lion King’-muziek. Weer afrikaanse savanne. Opeens duikt Willem-Alexander op, die stampvoetend tegen opa roept dat hij ook wil leren vliegen. Eindakte van het laatste deel: Bernhard is inmiddels een gevierd natuurbeschermer geworden, en bezoekt hij voor een laatste keer Afrika. Zijn oude dienstbode is inmiddels ook al stokoud, en leeft nog steeds in dezelfde schamele hut. Bernhard geeft hem een paar dollars en vraagt hoe het met zijn olifanten gaat. Die doen het nog steeds goed, zo goed zelfs dat ze bijna een plaag vormen in de omgeving van het park. Bernard draait zich vermoeid om, gooit de smeekbrieven om geld van Afrikaanse kinderen in het knapperende haardvuur. Daarna laat hij zich nog een laatste keer door zijn dienstbode een glas champagne inschenken, en zegt tegen zijn bewonderende gast Rik Felderhof: ‘Ik heb nergens spijt van.’

Het plotselinge taboe van Kopenhagen: bevolkingsgroei

Er is iets vreemds aan de hand in Kopenhagen tijdens de klimaatconferentie. En dan heb ik het niet over de gebruikelijke protesten van anti-globalisten, milieu-activisten of wie dan ook. Ik doel ook niet op de critici die stellen dat de aarde helemaal niet opwarmt. Nu de temperatuur in eigen land tot -6 graden Celsius is gedaald, lijken doemscenario’s verder weg dan vorige week toen nog +12 graden werd gemeten. Nee, ik doel op het feit dat de groei van de wereldbevolking geen onderwerp van de discussie is. Wel spreekt men over de vermindering van de ‘carbon footprint’, en over subsidies aan ontwikkelingslanden om hen te helpen met duurzame ontwikkeling. Een ander heikel punt is de ontwikkeling van een nieuw systeem om de emissie van broeikasgassen terug te dringen ter vervanging van het in Kyoto destijds ontwikkelde ‘emmissie cap’-systeem. Het milieu is, na jaren te zijn weggeweest, opeens weer ‘hot’. De commercie heeft het opgepikt als marketing-instrument: In televisie-reclames zien we glanzende auto’s in schone bossen met gelukkige vogels om aan te tonen hoe zuinig onze auto’s zijn geworden. De doemdenkers leven zich ook weer eens goed uit: activisten van Greenpeace maken ons ouderwets bang door verkleed als ruiters van de Apocalyps in Kopenhagen ten tonele te verschijnen. Alles is opeens bespreekbaar. Bio-energie, zonnepanelen in de Sahara, groene energie, windmolenparken op de Noordzee, kunstmatige vleesproductie, noem maar op. Maar er wordt niet gesproken over de ongeremde bevolkingsgroei in de wereld. Dat lijkt opeens taboe geworden.

Club van Rome

Het taboe op de groei van de wereldbevolking verbaast eenieder die zich verdiept in de geschiedenis van de milieubeweging. De Club van Rome, de eerste milieu-beweging en in feite de geestelijke vader van de Conferentie in Kopenhagen, bracht al in 1972 het beroemde rapport ‘Grenzen aan de Groei’ uit. Hierin werden de huidige problemen op onze aarde allang voorspeld, met als oorzaken: de overbevolking van de planeet en de overconsumptie. In het alarmerende rapport werd destijds dus al een verband gelegd tussen groei van de wereldbevolking en consumptie en de gevolgen hiervan voor het milieu.

Boodschap nog altijd actueel

Aan deze situatie is in feite niets veranderd. Sterker nog, de problemen veroorzaakt door overbevolking en overconsumptie nemen exponentieel toe. De reden waarom het klimaat verandert, is niet dat wij per individu in het westen vervuilender zijn geworden. In tegendeel, de uitstoot van de sterk vervuilende bruinkoolproductie is vervangen door andere energiebronnen, de auto’s zijn schoner en zuiniger geworden. Maar deze positieve effecten worden teniet gedaan door het feit dat de welvaart groeit, we met meer mensen zijn en we dus per saldo meer vervuilen dan vroeger.

Groei van de bevolking

Ten tijde van het rapport van de Club van Rome kende de wereld bijn 4 mijlard inwoners. Nu, 38 jaar later, telt de wereldbevolking bijna 7 miljard zielen. Omgerekend is dat ongeveer 900 miljoen bewoners erbij per decennium en 90 miljoen nieuwe mensen per jaar – met andere woorden komt er elk jaar een ”Duitsland” bij. Pas als we dit aspect bij de discussie betrekken, ontstaat een eerlijk beeld van wat er wereldwijd gaande is. Dit punt negeren is boter op het hoofd hebben. Want als men spreekt over de ‘carbon foorprint’ per individu terugdringen, heeft dit weinig zin als er jaarlijks 90 miljoenen zielen bijkomen, met dus jaarlijks letterlijk 180 mijloen extra voetafdrukken. Het is spijtig dat in Kopenhagen, waar de duurzame ontwikkeling centraal staat, niet wordt gesproken over beperking van de groei van de wereldbevolking. Er wordt door de Nederlandse delegatie steevast gesproken over: ‘welke wereld laten we achter voor onze kinderen‘, zonder na te denken over de hoeveelheid kinderen waar we nu bewust voor kunnen kiezen. In plaats van de achterliggende problematiek van overbevolking en overconsumptie te bespreken, gaat het in Kopenhagen vooral over symptoombestrijding zoals het rondbazuinen van cijfers over de reductie van uitstoot, nieuwe voorstellen voor emissie-tradingsystemen en subisidies. De gematigde en goedhartige klimaat-bezorgden zoals Herman Wijffels houden zich vooral bezig met rijkemensen-hobbies zoals het gebruiken van het openbaar vervoer na een vliegreis en het stimuleren van groene stroom, die vaak overigens uit in Frankrijk opgewekte kernenergie bestaat. Aan de andere zijde van het spectrum staan de milieuactivisten, die het liefst het in hun ogen verderfelijke kapitalisme tenonder zien gaan en het liefst terugkeren naar utopistische heilstaten die al sinds de terechtstelling van Thomas More in de vroeg 16e eeuw geen slagingskans blijken hebben waneer dergelijke denkbeelden gespeend zijn van een realistisch beeld van de mens en de biologische drijfveren van menselijk gedrag: eigenbelang en voortplantingsdrift.

Stand van wereldbevolking over 40 jaar

Als het huidige tempo van de groei doorgaat, hebben we rond 2050, als de kleine kinderen van nu groot zijn, een wereldbevolking van op zijn minst zo’n 9,3 miljard mensen. Zie: www.census.gov/ipc/www/idb/worldpopgraph.php. De vraag luidt dan ook niet alleen welke wereld wij voor onze kinderen willen achterlaten, maar ook hoeveel kinderen wij op deze in opvang-capaciteiten beperkte planeet aarde willen loslaten. Dat niet willen bespreken omdat zo’n onderwerp gevoelig ligt, tekent de waan van de dag. Terwijl ook onze eigen Minister Koenders wel degelijk erkent dat er iets aan de groei van de bevolking moet worden gedaan, wordt dit punt in Kopenhagen onbesproken gelaten. Zie een recente lezing door Koenders: http://www.youtube.com/watch?v=JcWxJeU9B_8 . Koenders erkent dat groei van de wereldbevolking een probleem is, maar vindt het kennelijk onethisch om de armere landen daarop te wijzen. Als we straks met teveel mensen zijn, worden we echter allemaal asielzoekers op onze eigen te kleine planeet. We zullen in het jaar 2050 zien wie gelijk had, de Club van Rome uit 1972 of de deelnemers van de huidige Kopenhagen-conferentie, die ervoor kiezen om op ethische gronden een dergelijk belangrijk thema tot taboe te verklaren.

Grieken dansen door, met of zonder de EU

 

Het Griekse landschap ziet nog steeds koolzwart van de bosbranden in 2007. De honderden miljoenen euro’s die door Europese noodfondsen werden toegekend om het land er bovenop te helpen, zijn in rook opgegaan. Er is niet eens een kadaster waar percelen geregistreerd staan dus de slachtoffers raken verstrikt in onduidelijke procedures, corruptie en willekeur zodra zij hun verzoeken tot schadecompensatie indienen. Niemand die weet wat er met het geld is gebeurd. Griekenland ligt nu weer onder een ander vuur: dat van de Europese Unie, dit vanwege het jarenlang vervalsen van cijfers over de staat van de economie van het land. Zie http://www.nrc.nl/economie/article2428068.ece/Eurolanden_pakken_Griekenland_keihard_aan. Dit nieuw staaltje Griekse onvermogen komt niet echt als een verrassing, maar meer als een laatste druppel die de emmer doet overlopen. Griekenland heeft zich namelijk vanaf de toetreding tot de Europese Unie in 1981 gedragen als het stoutste jongetje van de klas, zonder enige straf te krijgen.  

Schandalen stapelen zich op

Keer op keer is Griekenland in de afgelopen jaren beboet vanwege te late implementatie van Europese richtlijnen en het op onjuiste wijze aanwenden van Europees subsidiegeld. Die boetes zijn echter nooit geind, waardoor nu  honderden miljoenen aan boets nog openliggen. De dubieuze debiteur bleef intussen vrolijk geld uitgeven. Schandaal na schandaal stapelde zich op in de Griekse pers, zowel onder de liberalen als de socialisten, maar in Brussel bleef het stil. Terwijl de toestand in het land wel degelijk onrustbarend is. Griekse politici zijn het meest corrupt van de hele Unie, en veel bedrijven betalen niet eens belasting. Geen wonder dat de Europese subsidiepotjes zo populair waren in Athene. Pas toen vorig jaar beelden verschenen van Griekse relschoppers in de straten van de hoofdstad, begonnen de politici in Brussel zich af te vragen of alles wel koek en ei was daar in het zuidoosten . Tot dan toe hadden de Brusselse technocraten zich vooral geboden over de kwestie of de beroemde Feta-kaas als Grieks product beschermd moest worden, net als de Italiaanse Parma-ham.

Onterecht in Eurozone

Griekenland werd in 2000 moeiteloos toegelaten tot de Eurozone. Het land werd geroemd om de efficiente wijze waarop in enkele jaren tijd het overheidstekort was teruggedrongen van 10% tot slechts 1,8%. Nu is gebleken dat de Griekse rekenmeesters op grote schaal hebben zitten liegen, rijst dan automatisch de vraag of Griekenland op onterechte wijze tot de Eurozone is toegelaten. De Griekse overheid is op een haar na bankroet en er zijn nu weer vele mijlarden euros nodig van netto-betalers als Nederland om het land weer bovenop te helpen. Vreemd genoeg wordt de vraag niet echt gesteld of Griekenland nog wel recht heeft op bijstand. Wellicht komt dat omdat Europese politici van de oude stempel een klassieke opleiding hebben gevolgd, dat zij bij de Grieken andere maatstaven hanteren dan bij andere landen. Toen landen als Litouwen en Slowakije immers wilden toetreden stelden de Europese politici strenge eisen, en werden deze landen uiteindelijk toch niet toegelaten. Griekenland ontspringt echter altijd de dans. Net als bij de charmante maar onbetrouwbare Zorba uit Zorba de Griek, geloven de Europeanen de Griekse aanstekelijke praatjes keer op keer. Nog altijd symbolisch voor de relatie tussen de Grieken en het westen is het gesprek tussen de twee mannen op het strand van Kreta in die beroemde film. Zorba weet Nikos (‘boss’) keer op keer te paaien voor zijn plannetjes, waar niets van terecht komt. Zorba blijkt een schurk en een oplichter te zijn en ’boss’ keert daarom uiteindelijk, berooid en gedesillusioneerd terug naar zijn geboorteland; maar niet zonder pijn in het hart. Zie: http://www.youtube.com/watch?v=690_48tCzfE

Transparency Global

Recent – nog net voor het Griekse cijferschandaal – verscheen al het jaarlijkse rapport van het bekende instituut Transparency Global, waarin Griekenland bedroevend slecht scoorde op de schaal van corruptie. Het land is zelfs veel corrupter dan landen als Chili, Uruguay en Costa Rica. Dit geeft te denken. Vooral omdat Griekenland al sedert 1981 lid is van de Europese Unie. Zie: http://peterbruns.unblog.fr/2009/11/28/greece-bulgaria-and-romania-more-corrupt-than-several-latin-american-countries/

Verslaafd aan EU geld

De vraag is dan ook, wat er nu concreet zal gebeuren. Een met cijfers goochelende overheid kan niet ongestraft worden gelaten. De Grieken lijken verslaafd te zijn aan Europees geld. Er heeft zich een metamorfose voorgedaan van de gastvrije en vrijheidslievende vissers van vroeger tot de zwaarlijvige zonnebrillendragende schreeuwlelijken die in een SUV de weg onveilig maken van tegenwoordig. Terug naar vroeger kan niet meer, maar het heden kan ook niet langer zo. De rellen in de hoofstad Athene tonen aan dat er kennelijk veel onvrede onder bepaalde elementen van de bevolking leeft. Welke oplossing dan ook wordt gevonden, het zal moeten beginnen met het nemen van verantwoordelijkheid voor de wantoestanden. Niet enkel in politieke zin, maar ook in juridische opzicht. In de Verenigde Staten zitten de directeuren van Enron al jaren in de gevangenis voor creatief boekhouden. Zelfs in Nederland, waar gewoonlijk liegende en bedriegende bestuurders niet worden aangepakt, heeft in ieder geval Ahold-topman Cees van der Hoeven nog een bescheiden boete van 30.000,- euro opgelegd gekregen voor valse jaarrekeningen. Maar  de Griekse politici dansen vrolijk door.

Het is te hopen dat de EU-landen niet zomaar de Grieken gaan helpen zonder die wantoestanden nu eens echt aan te pakken. Juridische consequenties mogen niet uitblijven. Griekenand heeft als land op ernstige wijze het europese beginsel van de Gemeenschapstrouw geschonden. Dit beginsel is thans officeel omgedoopt tot het beginsel van de ‘loyale samenwerking’ en verankerd in artikel  5 van Europese Grondwet, maar gaat terug tot eerdere jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie.

Griekenland uit EU-zone

Bij een ernstige schending van het beginsel van ‘loyale samenwerking’ moet het mogelijk zijn een juridisch passende actie te nemen: ik zou zeggen schadevergoeding met, al dan niet, ontbinding van de overeenkomst met Griekenland. Dit is gebruikelijk bij schending van gewone overeenkomsten in het dagelijks leven, en ik zie niet in waarom dit niet op Europees niveau tussen staten zou mogen gelden. Bij ontbinding kan overigens ook voor gedeeltelijke ontbinding worden gekozen. Dit houdt dan concreet in dit geval in: Stel Griekenland voor vrijwillig de Eurozone uit te treden, en laat het land pas terugkeren als is voldaan aan een aantal harde criteria. En als het land daar niet mee akkoord gaat, mag het in het uiterste geval de hele Europese Unie uit. Het is tijd voor een Europees Ochi (‘Nee’) tegen de Griekse malversaties. De moderne Zorba’s hebben nu al lang genoeg geprofiteerd van de nijverheid van de noordelijke landen van de Unie. De ‘Elgin-marbles’ mogen dan als afscheidscadeau versneld terugkeren naar Athene; Gordon Brown zal daarmee graag een handje helpen. Net zoals de beroemde zangeres Melina Merkouri destijds het land onvluchtte, mag nu het hele Griekse volk dan de Unie uitmarcheren. Maar wel moeten we de Grieken als trots volk eerst de kans geven zelf dit besluit te nemen. Om met opgeheven hoofd de scene tijdelijk te verlaten, om hopelijk ooit eens trots als in een Griekse drama als een ‘deus ex machina’ weder te keren tot de Europese scene. Zie: http://www.youtube.com/watch?v=ezBocVzfj1I&feature=PlayList&p=68E9397E7C6E23D6&playnext=1&playnext_from=PL&index=32

Associatie-verdrag

Als Griekenland eenmaal de Unie uit is, verkrijgt Turkije eindelijk ook rechtvaardigheid, en zullen de Turken aan den lijve ondervinden dat lidmaatschap van de EU niet alleen maar een ticket naar welvaart inhoudt, maar ook verplichtingen met zich meebrengt. Wellicht kunnen beide landen zich dan aansluiten bij nieuw soort Europese Vrijhandelsasosciatie met als hoofstad Athene. Deze landen kunnen dan middels een associatieverdrag goedkoop handel drijven met de Europese Unie en een voorportaal van Europa in de Levant vormen.  Misschien kunnen zelfs Israel en Libanon, of zelfs Armenië en Georgië zich aansluiten. Dergelijke landen begrijpen elkaar. Maar dan buiten EU-verband, niet binnen. Binnenkort zal IJsland waarschijnlijk zijn kandidatuur voor EU-lidmaatschap bekend maken. Het land is –op eigen kracht- al behoorlijk bijgekomen van de crisis en voldoet al aan de meeste Europese criteria. We moeten misschien maar de oude Griekse platen van Melina Merkouri toch echt eens weggooien, en trachten te wennen aan die trollen-muziek van Björk.

Zalm en de Mississippi Blues

 

                Windhandel

Gerrit Zalm, de steeds minder populaire voormalige Minister van Financiën, de man van de gouden jaren van de Paarse kabinetten, is als bankier in zwaar weer verzeild geraakt door zijn betrokkenheid als commissaris bij de DSB. Hoewel hij naar eigen zeggen zijn vrouw nog recht in de ogen kan aankijken, kijkt Wouter Bos – in zijn beste rol als acteur van het reine geweten van Nederland – al met een schuin oog naar een nieuwe opvolger voor Zalm bij de Staatsbank ABN AMRO. De kersverse Staatsbank heeft nog steeds nieuwe miljarden-injecties nodig en is nog steeds verliesgevend. http://www.nrc.nl/economie/article2422196.ece/ABN_Amro_Nederland_lijdt_verlies_32_miljoen 

Verkeerde paard gewed

Topbureaucraat Zalm heeft geniet intussen nog immer van zijn jaarsalaris van 750.000 euro bij de Staatsbank, exclusief bonus, na tot voor kort ook een topsalaris voor zijn werk als financieel directeur bij de DSB te hebben genoten. De schade aan zijn reputatie valt moeilijk in te schatten: in de banen-carrousel van het openbaar bestuur is altijd wel een plekje over.

Zalm heeft, in een verwoede poging nu ook eens mee te doen met de echte grote vissen als Groenink en Lippens, het beleid van de DSB niet enkel verdedigd, maar zelfs zijn fiat gegeven aan dubieuze praktijken als de looncessie. Met een dergelijke cessie wordt het loon automatisch overgedragen in het geval dat de debiteur niet kan afbetalen. Makkelijk voor de bank, die kan dan rechtstreeks naar de werkgever om geld te innen zonder kosten van beslaglegging. En als de klant het hier niet mee eens is, moet hij zelf een dure en tijdrovende procedure starten. Met dit soort wanproducten smeerde de zakenbank van de kunstminnende Westfriese held Scheringa mensen die in principe niet in aanmerking kwamen voor een hypotheek toch een lening aan, met gratis een echte Westfriese molensteen om de nek erbij. En dat is in Noord-Holland kennelijk geen bedriegen maar gewoon liegen, en dus geoorloofd.

Bankierende Ministers

Nu speculeerden de Noordhollandse grondeigenaren al in de 17e eeuw met de verwachte opbrengsten van droogleggingsprojecten van de vele meren in dit deel van het land. Dat ging destijds al vaak mis en komt dus niet als een echte verrassing. Wel is het, althans in Nederlandse verhoudingen, nieuw dat een voormalige Minister van Financiën zich actief bezighoudt met roekeloos bankieren en daarmee de overheidsfinanciën volledig uit de hand laat lopen.

Zalm treedt daarmee in de voetsporen van Jacques Necker (1734-1804), de Franse Minister van Financiën onder koning Lodewijk XVI. De Franse schatkist was in de tweede helft van de 18e eeuw zo goed als leeg. Het volk vreesde daarom een zoveelste belatingverhoging. Necker werd populair bij het volk door niet over te gaan tot belastingverhoging maar door in plaats daarvan leningen uit te schrijven. Deze leningen had hij hard nodig om de oorlog tegen de Britten in Noord-Amerika te kunnen bekostigen. Hoewel Necker direct populair werd met zijn maatregelen, droegen de methodes van deze bankierende Minister op langere termijn in belangrijke mate bij tot het bankroet van de Franse staat, en uiteindelijk de Franse Revolutie.

Necker was, net als Zalm nu, nu eens geliefd en dan weer gehaat. Hij werd door zijn beleid om steeds maar weer leningen uit te schrijven tijdens zijn leven in negatieve zin vergeleken met de Schotse econoom John Law, die enkele decennia eerder voor een grote windhandel had gezorgd door zijn betrokkenheid bij de Franse ‘Mississippi-Compagnie’.

Mississippi Compagnie

De Schotse econoom en financier John Law (1671-1729) was de grote man achter deze Mississippi-Compagnie, de Franse handelsmaatschappij in Noord-Amerika. De Mississippi-Compagnie had in naam het monopolie op de handel met de Franse gebieden in Noord-Amerika. Het publiek werd in de jaren na 1710 door de gerespecteerde econoom Law enthousiast gemaakt voor de openlegging van het stroomgebied van de Mississippi met de belofte van gouden bergen. Omdat Law, met zijn uitstekende reputatie, zijn naam eraan verbond verkeeg het project een grote geloofwaardigheid.

De gouden bergen bleken echter niet te bestaan. Want hoewel Frankrijk in naam een enorm gebied in Noord-Amerika bezat – van de monding van de St. Lawrence rivier in het huidige Quebec tot de Grote Meren en New Orleans -stelde dit rijk in werkelijkheid niet zoveel voor. Er had, buiten het huidige Quebec, namelijk nooit een grootschalige Franse kolonisatie plaatsgevonden. De Engelsen daarentegen hadden zelf twaalf gestaag groeiende kolonies gesticht, welk aantal sinds het einde van de 17e eeuw door uitbreiding met de Nederlandse voormalige kolonie (in 1674) was uitgegroeid tot dertien kolonies. De Franse kolonisatie was echter beperkt gebleven tot een paar missie- en handelsposten zoals St. Louis. Een handjevol Franse handelaars in bevervellen struinde per kano de grote rivieren af. Deze handelaars, de eerste Amerikaanse ‘trappers‘, huwden vaak Indiaanse vrouwen en verwilderden vaak geheel. De handelsroutes over zee werden geblokkeerd door de Engelsen en de Hollanders en de Franse positie was eigenlijk nogal zwak.

Faillissement

Het publiek was zich echter niet bewust van die situatie en belegde massaal in de Mississippi-Compagnie. Daarna ging het echter snel mis. Het bleek allemaal windhandel. De Missisippi -Compagnie ging failliet. De Fransen verloren hun gebieden in Noord-Amerika geheel door het verlies van Engeland in de Zevenjarige Oorlog (1756-1763). Wel claimden de Fransen ook daarna in naam nog een enorm gebied in het midden van het continent, dat uiteindelijk door Napoleon aan de Verenigde Staten werd verkocht in 1803, welke verkoop bekend is geworden als de “Louisiana Purchase”.

Compte rendu

En was Necker nu een tweede John Law? Hij zelf vond uiteraard van niet. Necker deed, aan de vooravond van de Franse Revolutie de beweringen dat hij een tweede John Law zou zijn, af als klinkklare onzin. En om een einde te maken aan de kritiek publiceerde hij zijn ‘Compte rendu’. Dit was een overzicht van inkomsten en uitgaven van de Franse staat. Voor het eerst werd hiermee in de Franse geschiedenis een overzicht gegeven van het financieel beleid van de overheid. Necker zelf klopte zich op de borst met zijn publicatie. Volgens zijn ‘Compte rendu’ was er namelijk zelfs een licht overschot op de overheidsbalans. Het mocht niet baten: in werkelijkheid was de Franse overheid op de rand van een bankroet.

het Lot van Necker

Necker was een ambitieus man en wilde almaar meer macht. De weigering door de koning om zijn verzoeken in te willigen, leidde tot de ontslagname door Necker als Minister op 11 juli 1789. Drie dagen later, op 14 juli 1789, bestormde een woedende massa de Bastille. De Franse Revolutie was een feit en de rest is bekend. Necker trok zich overigens terug op zijn landgoed en wijdde zich daarna aan zijn memoires. Les voor het heden: Ministers kunnen zich maar beter niet bezighouden met bankieren, maar we kunnen ons wel alvast verheugen op de memoires. All in all, a Satisfied Blues: http://www.youtube.com/watch?v=_5Emb0bi0n4&feature=related

Peter Bruns

Universele Verklaring van de Rechten van het Dier

 

Hoewel de Partij voor de Dieren niet mijn favoriete partij is en ik ook geen Groen Links stem, moet ik toch bekennen dat deze partijen toch een aantal goede standpunten verkondigen. En hoewel het tegenwoordig niet meer politiek correct is om politiek correct te zijn, ben ik toch graag even politiek correct, zeker nu de klimaat-top in Kopenhagen voor de deur staat.

Empathie 

De directe aanleiding daarvoor is een interview dat ik op televisie zag met bioloog Frans de Waal over zijn boek ‘Een tijd voor Empathie’. Daarin doet hij een oproep om anders om te gaan met onze dieren. En daarbij bedoel ik niet insecten, maar alle levensvormen die dichter bij de mens staan, zoals reptielen en onze mede-zoogdieren. In het boek beschrijft hij hoe de westerse mens zich lange tijd verheven heeft gevoeld boven de natuur, daarbij geholpen door zowel het Christendom als de sociale wetenschappen. De mens ziet zichzelf vooral als een overwinning op de natuur, daarbij geholpen door een stroming binnen de sociale wetenschappen genaamd ‘Behaviorisme’, die alle gedrag als door de genen ingegeven beschouwt zonder daarbij de invloed van de emotie te betrekken, omdat emotie niet meetbaar zou zijn. Zie http://boeken.vpro.nl/programmas/24214180/afleveringen/42503094/. Tijdens het interview werd ook het inmiddels bekende filmpje vertoond van de hond die zijn soortgenoot probeert te redden van het razende verkeer ergens op een snelweg in Chili. Zie de link: http://www.youtube.com/watch?v=pH1l5ZzGQj8 . De achterliggende vraag was: hebben dieren emoties en kunnen ze lijden. Het antwoord is onmiskenbaar ‘ja’.   

Walvissen Nu zag ik zondagavond toevallig ook een aflevering van het programma ‘In het kielzog van Darwin’. Daarin werden geluidsopnames vertoond van het vreemde - bijna buitenaardse - geluid dat walvissen produceren om onderling te communiceren. Hun geluiden zijn voor andere walvissen op duizenden kilometers afstand waarneembaar vanwege het superieure gehoor van de walvis. Zo communiceren zij wereldwijd en weten ze elkaar goed te vinden. Een soort onderwater-internet avant la lettre. Ook werd door een onderzoeker verteld dat de walvissen tegenwoordig luider communiceren dan in de jaren ’70 , waarschijnlijk vanwege de toename van geluid op de oceaan door menselijke invloed. 

Franciscus van Assisi  Nu vond ik het een interessant interview met De Waal, maar toch valt het Christendom niet echt te verwijten dat zij de mens boven het dier heeft geplaatst. De wereldreligies bieden in principe allemaal voldoende regels die juist de mens oproepen om dieren te beschermen. Zo is volgens het Cristendom de mens ‘heerser der dieren’, maar dient dit meer in de context van ‘beheren’ te worden beschouwd. En ‘beheren’ is iets heel anders dan ‘beheersen’, al stammen beide woorden af van hetzelfde woord. En een echte Heer behandelt ook dieren goed. Het Boeddhisme beschouwt alle leven a priori als heilig en dus ook dieren. De Islam beschouwt het dier evenals het Christendom als door God geschapen ’leven’ dat door ons beschermd moet worden. En Franciscus van Assisi, de middeleeuwse heilige, was natuurlijk binnen het Christendom de grote beschermer van de dieren. Franciscus lijkt in veel opzichten op de Boeddha. Beide heiligen keerden zich af van het gewone leven om als kluizenaar een bescheiden leven te gaan leiden midden in de natuur. En 4 oktober, Werelddierendag, is niet voor niets de sterfdag van Franciscus.   

Dubieuze nalatenschap van Darwin  Vreemd genoeg hebben de ontdekkingen van Charles Darwin niet voor groter respect voor onze mede-aardebewoners geleid. Darwin was gewoon een serieuze wetenschapper die de oorsprong van het leven op aarde trachtte te doorgronden. Na de publicatie van zijn beroemde boek ‘The Origin of Species’, was in verschillende conservatieve kringen grote weerstand tegen zijn bevindingen. Daarna gebeurde echter iets opmerkelijks: dezelfde conservatief-theologische kringen die aanvankelijk weerstand boden, omarmden later Darwins bevindingen. Zij ontwikkelden zo een symbiose tussen hun eigen religieuze wereldbeeld en de Darwinistische theorie. De ‘survival of the fittest’ werd uitgelegd als het recht van ‘de sterkste (of slimste)’, en zo had Darwin deze groepen een extra argument aangeleverd ter ondersteuning van hun theologische filosofie, namelijk dat de mens verheven was boven de dierenwereld. Vooral in protestantse kringen in de Verenigde Staten was deze moderne interpretatie erg populair, reden waarom het niet toevallig is dat het ‘Behaviorisme’ juist in dat land zoveel voeten aan de grond heeft gekregen. Het Darwinisme heeft opmerkelijk genoeg dus ervoor gezorgd dat de mens zichzelf als het perfecte product van natuurlijke selectie is gaan beschouwen. Darwin zelf zou met afschuw hiernaar hebben gekeken. 

Interpretatie voor eigen doeleinden  Het is overigens een veelvoorkomend feit dat de werken van grote theoretici later worden ingebed in een andere context om het eigen wereldbeeld te rechtvaardigen. In de middeleeuwen deden geleerden grote moeite om de voor-christelijke filosofen zoals Plato of Aristoteles een plaats binnen de christelijke leer te geven. Karl Marx’s boek ‘Communistisch Manifest’ werd gebruikt om de communistische ideologie van een wetenschappelijke fundering te voorzien, hoewel Marx tijdens zijn leven expliciet heeft verklaard dat hij zelf geen communist was, noch een voorstander van de politieke stroming die zich van zijn filosofische denkbeelden bediende. Ook Friedrich Nietzsche’s ‘Also Sprach Zarathustra’ werd later door de Nazi’s gebruikt om hun anti-semitische denkbeelden van een theoretische basis te voorzien, terwijl Nietzsche zelf uitdrukkelijk afstand heeft gedaan van iedere vorm van anti-semitisme. 

Nederlands recht  De idee dat de mens het perfecte product is van de schepping heeft ook haar weerslag gehad binnen het Nederlandse rechtsstelsel. Dieren worden in ons recht beschouwd als ‘roerende zaken’. En zaken worden gedefinieerd als ‘voor menselijke beheersing vatbare stoffelijke objecten’. Dieren zijn kortom ‘stoffelijke objecten’. En alweer dat woord ‘beheersen’. Wel kent ons recht een zekere ‘affectiewaarde’ toe aan dieren.  

Gevonden voorwerpen  De regeling van ‘gevonden voorwerpen’ in het Burgerlijk Wetboek is een goed voorbeeld van hoe wij tegen dieren aankijken. Gevonden voorwerpen moeten aan de gemeente in bewaring worden gegeven. Indien een aan de gemeente in bewaring gegeven gevonden voorwerp snel tenietgaat of achteruitgaat, kan de burgemeester de zaak echter verkopen aan een derde (artikel 5:8 lid 1 BW). Indien de roerende zaak echter een dier is, moet de burgemeester twee weken wachten totdat hij het dier in eigendom overdraagt, of laat afmaken (artikel 5:8 lid 3 BW). Die tweewekelijkse termijn is daarin opgenomen vanwege de ‘affectiewaarde’ die de eigenaar aan het dier zal toekennen, zo stelt de Memorie van Toelichting op dit artikel. 

Dieren zomaar doden mag overigens naar Nederlands recht, tenminste als het door de eigenaar geschiedt, want dat is het recht van de eigenaar van een roerende zaak. Het is namelijk het recht van iedere eigenaar om over zijn of haar zaak te beschikken zoals het hem of haar goeddunkt, binnen de grenzen van de wet. De eigenaar mag een dier kopen, verkopen, weggegeven, laten behandelen bij een dokter, maar ook -net als iedere andere zaak- teniet laten gaan. Alleen mag daarbij geen ‘onnodig leed’ worden toegebracht, want dat is dierenmishandeling en een strafbaar feit.

Intrinsieke waarde  Misschien ligt daar wel de crux: de enige waarde die wij toekennen aan dieren, is de waarde die zij voor ons hebben, in plaats van de intrinsieke waarde van het leven zelf voor die dieren. Het wordt tijd om eens met een andere blik naar onze mede-aardebewoners te kijken. De klimaat-top in Kopenhagen vormt daarvoor misschien een begin. De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens had twee bloedige wereldoorlogen nodig om het licht te zien. Laten we hopen dat een Universele Verklaring van de Rechten van het Dier er komt voordat de natuur volledig door ons handelen is vernietigd. En misschien is het goed eens te beginnen met ‘beheren’ in plaats van ‘beheersen’.  (Peter Bruns)

16,5 miljoen BN’ers, op dat hele kleine stukje aarde…

…die schrijf je niet de wetten voor, die laat je lekker bloggen, reaguren, protesteren en reizen boeken via internet. Want zo komt onze overheid aan onze persoonlijke gegevens. Nu denkt u misschien meteen aan ‘Big Brother’. Gelooft u mij, dat concept is echt achterhaald, typisch iets van de 20e eeuw: http://www.youtube.com/watch?v=uxylGqZjzhE&feature=fvw. Voordat u al teveel last van nostalgie krijgt, maakt u zich geen zorgen. Niemand kijkt namelijk op dit moment naar u terwijl u dit leest. De Grote Broeder van het beroemde boek 1984 is nooit gekomen.

 Glazen kubus

De angst voor Big Brother is allang vervangen door de ‘glazen kubus’; de overheid wordt overspoeld door een ongelooflijke tsunami aan data, en kan geen mensen inzetten om alles te lezen over uw vakantie in Canada of Spanje, of de verjaardag van uw neefje, en heeft echt geen tijd om zich met uw persoonlijke sores bezig te houden. Tenminste, voor zover u zich aan de regels houdt. Dus stiekem toch een beetje Orwelliaans. Zowel de Nationale Ombudsman als het Nederlands Juristen Comite voor de Mensenrechten maken zich zorgen over uw privacy, die steeds meer wordt beperkt zonder dat u het doorheeft. Zie http://www.njcm.nl/site/newsposts/show/245.

Trojaanse paarden

Leuk he, die vrijheden van de moderne tijd? Als u meer dan 3 kilometer te hardt rijdt, weet de overheid u zomaar te vinden. Maar niet dat iemand u dan een reprimande geeft hoor. Het gaat gewoon automatisch zonder dat iemand het doorheeft. Big Brother zou, als hij zou bestaan allang overspannen zijn geraakt.

 

         ‘Multiple exposure’

Als u als gewone burger de overheid belt voor een concrete vraag, krijgt u een helpdesk-nummer voor 50 cent per minuut en niemand die opneemt. Ze zitten namelijk allemaal zelf te surfen op Funda en Facebook. Vroeger, in de 20e eeuw betekende surfen nog iets anders, met een plank en een zeil het water op. Zon en zout op de huid. Maar nu twitteren niet alleen de vogels meer, maar ook de mensen en is het heel gewoon om een avatar bij u op bezoek te hebben, terwijl u onder het aardappelen afspoelen even virussen en Trojaanse Paarden onschadelijk maakt. Kon vroeger echt niet, dus dat is wel een verbetering van de ‘condition humaine’. Sommige zaken verdwijnen helaas ook. Jammer dat Frisia.nl en Becam.nl uit de lucht zijn. Vooral jammer van dat Frisia Verzekeringen-nieuws, dat was toch wel leuk. Denk je dat een soort Friese versie van het NOS-journaal begint, krijg je een woekerpolis aangesmeerd van mede-BN’er Dirk Scheringa.

Kilometerheffing

Want BN’ers zijn we allemaal in onze eigen glazen kubus. En het leuke van deze glazen kubussen is dat die ondoorzichtig zijn voor de persoon die erin zit, maar reuze doorzichtig zijn voor de overheid en andere boosdoeners. Maakt u zich maar geeen zorgen, u heeft immers niets te verbergen toch? Wel worden al uw gegevens naar boven gehaald als de overheid dat nodig vindt, of wanneer diezelfde overheid u ergens van verdenkt. Dan worden al uw persoonlijke gegevens even ge- ’backtracked’.Binnenkort kunt u uw eigen auto niet meer op uw tuinpad draaien zonder dat dit wordt geregistreerd bij Camieltje Eurlings. Een paar maanden later krijgt u de specificatie erbij: ‘registratiecode CX 0.000178 km -Distelbloem 56, 3965 Lelystad – tarief excl. spitsheffing.’ Of zoiets. Maar als u uw auto buiten de spitsuren om op de berm bij uw maitresse parkeert, betaalt u gelukkig niks extra. Of was het toch gewoon het adres van uw schoonmoeder?

Vervaging grenzen tussen prive en publiek

Voor de gewone man bestaat de grens tussen privaat en publiek al bijna niet meer. Op het werk krijgt u te maken met een ‘persoonlijk ontwikkelingsplan’ en wordt de band tussen u en uw collega’s gekweekt door weekendjes kayakken in een somber riviertje in de Ardennen. U bent dag en nacht bereikbaar via uw blackberry of email en uw persoonlijkheid wordt doorgelicht in een assessment door uw eigen supervisor. De tien jaar jongere meid van Human Resources, net afgestudeerd, concludeert dat u meer het type ‘sociale licht introverte helper’ bent dan de extraverte leider. U moet meedoen in het kantoor-toneel dat vlak voor kerstmis wordt opgevoerd voor het goede doel. Alsof u dagelijks op uw werk al geen toneelspeelt. In de ratrace moet u voldoende aan uw eigen ‘employability’ werken, gewoon goed werk afleveren is niet meer voldoende. De nieuwste vinding van Shell om de ratrace nog spannender te maken: mensen laten solliciteren naar hun eigen baan: http://www.intermediair.nl/artikel/organisatieveranderingen/129141/solliciteren-op-je-eigen-baan.html

Potemkin

En de overheid speelt een aardig handje mee in deze trends, maar niet in de relatie met de burger. Geen assessments vinden ooit plaats van uw gemeente-ambtenaren, door degenen die ertoe doen, namelijk de burgers van de stad. De overheid zelf is onbereikbaar en onzichtbaar maar alomtegenwoordig. De overheidsinstellingen lijkt een beetje op de Potemkin-dorpen uit het 18e eeuw in Rusland. Potemkin liet namens keizerin Catharina de Grote de armzalige dorpjes in Rusland verfraaien door een mooie façade, zonder de huizen zelf op te knappen. Net als ABN AMRO, dat huis staat nog, maar kijk niet naar de achterkant. Dertig miljard euro aan belastinggeld is al gestoken in die Staatsbank. Daar moet u in de toekomst hard voor werken, waarschijnlijk tot uw 67e. Maar misschien is het klimaat dan allang zodanig veranderd dat u allang naar Schotland bent verhuisd om uw voeten droog te houden. Maar voorlopig kunt u gewoon doorwerken. Geruststellende gedachte is namelijk dat Gerrit Zalm met een knipoogje al heeft toegegeven dat hij zijn vrouw nog kan aankijken in de morgen. Lachend om zijn komende decemberbonus van enkele tonnen. Binnen is binnen. Potemkin zou er jaloers op zijn geweest.

Peter Bruns

De Sint komt uit Spanje, en niet Turkije

 

 Het ‘bewijs’: de stoomboot enkel dagen voor vertrek gefotografeerd in Malaga, Spanje

Dit jaar gebeurde iets opmerkelijks in Nederland. Namelijk geen gezeur over het Sinterklaas-feest. Na de afgelopen vijftien jaar doodgegooid te zijn geweest met argumenten dat het een racistisch feest zou zijn, en de Zwarte Pieten verboden zouden moeten worden, is die discussie gelukkig uitgebleven dit jaar. Geen Blauwe en Rode Pieten. Zo dicht bij 5 december ligt het niet meer in de verwachting dat de discussie alsnog komt. En dat is winst voor iedereen die van dit feest houdt, en niet in de laatste plaats voor de goedheiligman zelf!

Onze zuiderburen zitten nog wel met het feest in de maag. In Antwerpen is besloten het kruis van de mijter te halen omdat dergelijke religieuze tekenen aanstoot zouden geven bij niet-christelijke gelovigen. Hopelijk zullen de Belgen ooit begrijpen dat het Sinterklaasfeest in de eerste plaats geen religieus feest is, maar gewoon een volksfeest. Steevast ieder jaar, op het moment dat ik mijn surprises uitpak, word ik niet bevangen door religieuze ijver, maar ben ik gewoon weer als een klein kind nieuwsgierig naar wat mijn cadeau zal zijn. En bij Zwarte Pieten is geen sprake van racisme. Los van het feit dat er geen verschillende mensenrassen bestaan, bestaan Zwarte Pieten namelijk helemaal niet echt. Ieder kind leert op een dag dat Sinterklaas niet echt is. En als de Sint niet bestaat, dan zijn de Pieten dus ook niet echt. En bovendien, al zouden die de Pieten als zwart, gekleurd of allochtoon beschouwd worden, wat is er erg aan om een knecht van een heilige te zijn? Liever een knecht van een heilige, dan een koning van de zondaars.  

Alles goed en wel, het Sinterklaasfeest is natuurlijk gewoon een volkslegende. En legendes hebben niets met de werkelijkheid te maken. Het is allemaal fraaie nepperij. Volgens de legende lopen de Zwarte Pieten zomaar over uw dak om daar een cadeau in te gooien, maar toch staat geen volwassen mens s’nachts op om te kijken of er iemand op het dak loopt. 

De eeuwige zeurpieten, die helaas wel echt bestaan, doen er dan ook goed aan om de legende te nemen voor wat hij is. Gezellige fictie voor kleine kinderen. En die denken gelukkig nog niet in termen van huidskleur of racisme. Dat wordt pas in de tienerjaren erin geramd. Geen kind dat later racist wordt omdat hij het Sinterklaas-feest heeft gevierd.

En dan nu het laatste twistpunt. Waar komt Sinterklaas nu vandaan? Het enige goede antwoord moet luiden: Spanje. Volgens de legende komt de goedheiligman nu eenmaal uit Spanje. En niet, zoals Agnes Kant (SP) tijdens het AOW-debat riep, uit Turkije. Zij raakte namelijk in discussie met de PVV-woordvoerder Teun van Dijck, die stelde dat de AOW-leeftijd niet behoefde te worden verhoogd indien Nederland over zou gaan tot een immigratiestop uit ‘Moslimlanden’. Van Dijck hield vol dat dit een oplossing zou zijn voor alle Nederlandse kwalen. Agnes Kant ging terecht hier tegenin. Op typerende PVV-wijze was namelijk de nuancering volledig zoek. Van Dijck snapt natuurlijk niet dat ‘Moslimlanden’ als Irak, de Palestijnse gebieden en Libanon vele christenen herbergen. De vrouw van de overleden PLO-leider Yasser Arafat was christen en hijzelf bezocht ook de kerk tijdens de feestdagen. Maar veel niet-islamitische landen kennen ook veel islamitische bewoners, zoals India, met ongeveer 130 miljoen moslims naar absoluut aantal moslimgelovigen gerekend het derde moslimland ter wereld.

Agnes had dus gelijk, toen zij de redenering van Van Dijck bekritiseerde. Maar daarna maakte zij, bij de afsluiting van haar betoog een lelijke fout. Zij vroeg Van Dijk namelijk of hij ook Sinterklaas de toegang tot het land zou verbieden, omdat die volgens haar ‘toch echt uit Turkije komt’.

Zij doelde waarschijnlijk op de historische Sint Nicolaas, de bisschop van Myra, een plaats vlakbij Antalya, welbekend bij zonnebaders. Deze heilige werd leefde ongeveer van ongeveer 280 tot 342 na Christus. In die tijd was Myra onderdeel van het grieks-sprekende oostelijke deel van het Romeinse Rijk. Toen Nicolaas werd geboren had de deling van dat Rijk in het Westromeinse en het Oostromeinse Rijk nog niet eens plaatsgevonden. De naam of de hele notie van Turkije bestond nog lang niet. De Turkse stammen zaten op dat moment namelijk nog ergens ver weg op de Mongoolse steppen.

Pas ongeveer 750 jaar na de dood van Sint Nicolaas van Myra, verschenen de eerste Turkse stammen – die vanuit de Centraal-aziatische vlakten naar het westen waren getrokken -in de omgeving van wat wij tegenwoordig Turkije noemen. In de 12e eeuw, na de slag bij Manzikert (1071), begonnen zij een steeds grotere bedreiging te vormen voor het toenmalige Bijzantijnse rijk. In die tijd bestond de Universiteit van Oxford al en ontstonden in Noord-Frankrijk de beroemde Gothische kathedralen van Reims en Chartres. In de eeuwen die daarop volgden zouden de Turken het Byzantijnse rijk langzaam opslokken, Constantinopel innemen (1453), en in de 16e eeuw zelfs uitgroeien tot een machtig en imperialistisch rijk. Maar de naam ‘Turkije’ werd als zodanig niet gebezigd, men sprak van Osmanen of Ottomanen. Het moderne Turkije zoals wij dat kennen bestaat namelijk pas sinds 1923.

Dit gezegd hebbende, sluit ik graag af met iedereen een vrolijk Sinterklaasfeest te wensen zonder ideologisch debat, slappe anachronismen of andere onzin.

Peter Bruns

Socioloog Eimert klaar voor de strijd

 

De kogel is door de kerk. Obama kondigt een nieuw offensief aan in Afghanistan. Onze jongens gaan binnenkort samen met onze bondgenoten al vechtend democratie opleggen in het chaotische land en nog een poging doen om de ’hearts and minds’ van de Talibaan nu eindelijk te winnen op het bloedige slagveld. Politiek zal nog wel het nodige worden gemorreld en gediscussieerd tijdens Pauw & Witteman. Maar het gaat gebeuren. Vorige week schreven wij al op deze website dat Afghanistan steeds meer trekken begint te vertonen van een Tweede Vietnam. Dat kan een ieder met gezond verstand vaststellen. Zie http://peterbruns.unblog.fr/2009/11/30/tora-bora-rome-en-moskou/. Obama ontkent nu, dat de vergelijking opgaat door te stellen dat het verschil tussen Vietnam en Afghanistan is dat de Verenigde Staten in 2001 op eigen grondgebied vanuit Afghanistan zijn aangevallen. Maar dat is een drogreden. De aanslagen van 11 september 2001 zijn namelijk door Al Qaida op verschillende plaatsen beraamd. Beraamd in donkere kamertjes vanuit verschillende Arabische landen, Pakistan, Duitsland en ook de Verenigde Staten zelf. En ja, ook vanuit Afghanistan. En Al Qaida is niet hetzelfde als de Talibaan, al zijn er nauwe banden.

Middelkoop gaat ervoor

Naar verluid zal de militaire inzet in de nu al bijna 30 jaar durende veenbrand in Afghanistan rond 1 mijloen euro per soldaat kosten. De Nederlandse mariniers willen wel, die zijn getraind voor de strijd. In hun vecht-breinen zien zij iedere oorlog als een kans om eens lekker te knallen. Gisterenavond waren op NOVA unieke kleurenbeelden te zien van de ‘politionele acties’  in Nederlands Indie/Indonesie uit 1947. Echte tempoe doeloe. Met dode Javanen erbij en schietende belanda’s in de sawa’s. Alles erop en eraan. En daarna werd een jonge Nederlandse marinier vertoond die recent uit Afghanistan was teruggekeerd, in gesprek met een bejaarde oud-marinier uit de ‘politionele actie’- periode om eigen ervaringen te delen. Typerend is dat de jonge marinier de oude man vroeg: ‘En toen u terugkwam naar Nederland, dachten de verzetstrijders zeker dat die politionele acties niks voorstelden, dat het geen echte oorlog was?’ De bejaarde oud-marinier antwoordde: ‘Nee, het ergste was dat we voor moordenaars werden uitgemaakt’.

Kans om te knallen komt

Ik kan de enthousiaste Nederlandse mariniers geruststellen. De Afghanen haten u grondig en het land is nog veel ‘heftiger’ dan ‘Sunset Groove’ in Hoek van Holland op 23 augustus 2009. Als u flink wilt knokken, kan dat dus binnenkort maar de Afghanen schieten echt terug en plaatsen geen waarschuwinggschoten. Dat mag in een echte oorlog. Het is, in tegenstelling tot in de Hoekse Duinen geen thuiswedstrijd tegen de ‘Joden’ van Ajax. Zie http://www.youtube.com/watch?v=hAkOfKTnduI. De Talibaan zijn, in tegenstelling tot de in het nauw gebrachte vaderlandse politieagenten, gehard in de oorlog en schieten graag raak in een persoonlijk vuurgevecht. Van ‘smart bombs’ houden ze niet zo, dat vinden ze speelgoed voor westerse mietjes. Echt waar, Mattie? Ja echt. Wat vindt u? Moet Nederland zich vol overgave in de strijd storten? Of denkt u dat de oorlog nog te winnen valt?

Referendum in Zwitserland testcase voor EU?

 

De Zwitserse bevolking heeft in een referendum een verbod op de bouw van nieuwe minaretten toegewezen. Uit peilingen voor het referendum leek een meerderheid van het Zwitserse volk nog tegen het verbod te zijn. Minister Guusje ter Horst van Binnenlandse Zaken noemde het ‘zeer bedroevend’ dat de Zwitserse bevolking in een referendum zich op deze wijze had uitgesproken. Daaraan voegde zij direct toe: ‘Ik hoop dat dit nooit in Nederland gebeurt. Ik ben blij dat wij geen beslissend referendum hebben’.

Moeite met referenda

Minister Ter Horst, en met haar de Nederlandse politiek, heeft duidelijk moeite met referenda, zeker na het afwijzende referendum over de Europese Grondwet in 2004, die kennelijk als een schok aankwam. De politiek beseft zich dat een referendum een gevaarlijk instrument is. Burgers stemmen veelal, al was het maar om daarmee een stem van verzet te laten horen, vaak tegen de voorstellen van de regering omdat zij alles wat van de overheid afkomt per definitie niet vertrouwen. Daarom wordt het volk vooraf steeds vaker bang gemaakt voor de gevolgen van een negatieve uitkomst. Destijds, in 2004, werd geroepen dat met een afwijzend referendum over de Europese Grondwet, Nederland zich belachelijk zou maken op internationaal niveau. Bedrijven zouden Nederland mijden. Niets is minder waar gebleken. Geen enkel land heeft Nederland op de vingers getikt naar aanleiding van de uitslag van dat referendum. Wel de Europese Commissie, maar die preekte voor eigen parochie.

Angst voor gevolgen 

Nu de Zwitserse bevolking een voor Minister Ter Horst en anderen onwelgevallige beslissing heeft genomen, worden vergelijkbare leuzen gescandeerd. Zwitserland zou zich belachelijk maken op internationaal niveau en de gevolgen zouden niet uitblijven voor het bedrijfsleven. Ook deze keer zal het echter niet zover komen. De elites in het Midden-Oosten en andere islamitische landen hebben veel te goede banden met Zwitserland. De rijke mensen uit het bedrijfsleven in die landen beschikken veelal over een Zwitserse bankrekening en bezoeken het Alpenland graag voor de wintersport in sjieke ski-oorden. Gelukkig hebben moslimleiders uit het Alpenland zelf in hun wijsheid opgeroepen tot kalmte. Alle lof voor deze mensen. Intelligente moslims hoeven niet te treuren om deze tegenslag. Zij weten allang dat zij de tijd en de demografische ontwikkelingen in de wereld aan hun zijde hebben.

Uiterlijke aspecten van het geloof

Het referendum moet overigens in het juiste mondiale perspectief worden gezien. Het minarettenverbod betekent niet dat de Islam zelf daarmee zal worden verboden. Geen verbod op de godsdienst zelf, wel op de publiekelijk zichtbare kenmerken daarvan. Hoewel de achterliggende problematiek uiteraard wel teruggaat tot de godsdienst zelf, is het aspect dat het hier enkel om die fysiek zichtbare aspecten gaat, nergens terug te vinden in de discussie. De 400.000 moslims in Zwitserland mogen hun godsdienst nog steeds uitoefenen maar dan zonder nieuwe minaretten. En kennelijk mocht de muezzin toch al niet luiden. Dat is in de meeste Europese landen, net als Nederland, precies hetzelfde geregeld. De minaret dient namelijk, net als de kerkklok, om de geloven op te roepen tot het gebed. Als die geloofsoproep zelf toch al niet mag, voegt een verbod op het bouwen van een minaret, letterlijk de spreekbuis van het geloof, daar niet veel aan toe. Een behoorlijke beperking dus, maar nog geen verbod dat feitelijk verder gaat dan de bestaande situatie in Nederland. Beperkingen die op democratische wijze binnen de Zwitserse democratie zijn vastgesteld, en niet zoals in Nederland in achterkamertjes.

Mondiaal perspectief

De vrijheid die de moslims in Zwitersland genieten, bestaat overigens niet voor christenen of joden in de islamitisch landen. Van Jordanie en Turkije tot Indonesie, nergens mogen heden ten dage nieuwe kerken gebouwd worden. De Turkse regering eist dat de patriarch van de Grieks-Orthodoxe kerk in Istanbul de Turkse nationaliteit bezit wat niet anders is dan een effectieve maatregel om te zorgen dat het christelijke geloof langzaam uitsterft. Armeense dorpen in het oosten van het land krijgen geen electriciteit. De meerderheid van de christenen in Libanon en Irak is allang naar het Westen gevlucht. De christelijke Molukkers worden, na het Nederlandse verraad, nu ook nog eens door hun islamitische landgenoten als tweederangs burgers behandeld en krijgen geen vergunningen voor nieuwe kerken. Overal verrijzen in noodtempo nieuwe minaretten, van Amman tot Jakarta.

Binnen EU-context

Het Zwitserse minarettenverbod heeft uiteraard te maken met de angst voor de snel groeiende islam in Europa. Zo simpel is het. Maar de Zwiterse situatie kan niet los worden gezien van de dramatische Europese politieke ontwikkelingen aan het einde van de 20e eeuw op de Balkan. De meerderheid van de 400.000 Zwitserse moslims komt uit de drie onmiskenbaar Europese moslimlanden Bosnië-Herzegovina, Albanië en Kosovo, de nieuwste telg aan het Europese firmament. De immigranten zijn in korte tijd massaal deze gebieden ontvlucht op zoek naar een beter economisch bestaan in Zwitersland. De drie islamitische landen zullen zonder twijfel ooit deel uitmaken van de EU. De moslim-meerderheidsbevolking in die landen is als overblijfsel van de Turkse overheersing de ware ’testcase’ voor de EU. In plaats van de kop in het zand te steken en het roepen van anti-democratische standpunten zou het Minister Ter Horst en anderen sieren als zij ook eens kijken naar op de belabberde positie van de christenen in de drie moslimlanden van Europa, en niet langer blind zijn voor de fouten die daar door de EU zijn gemaakt in de jaren ’90. Het zoektocht naar het fotorolletje uit Srebrenica mag dan zijn gestaakt, het falen van Nederland en de EU is niet vergeten. In Bosnië is ‘Dober dan’, Servokroatisch voor ‘goedendag’ allang officieel vervangen door ‘Salam Alekum’, om het islamitisch karakter van het land te benadrukken. In Kosovo mogen de tijdens de Navo-bombardementen van 1999 verwoeste Servisch-ortodoxe kerken niet meer opgebouwd worden.

Wachten op de Amerikanen?

Dergelijke geluiden hoort men liever niet in Nederland. Maar wil het moderne Europa, met zijn drie huidige islamitische landen, daadwerkelijk de spiraal van haat en geweld doorbreken, dan moet geluisterd worden naar de bevolking. En zoals in een echte democratie moeten minderheden worden beschermd, evenals het geloof, of dat nu christelijk, joods of islamitisch is. Europa herbergt al drie moslimlanden, en heeft ‘once and for all’ de kans om te laten zien dat Europa en Islam kunnen samenleven zonder bloedvergieten. Of laten we de Amerikanen weer eens de boel oplossen?

Wat vindt u? Moet Europa meer actie ondernemen om religieuze minderheden te beschermen? Of gaan we al veel te ver met het beschermen van religieuze groeperingen?

Gorbatsjov & Witteman

1 december 1999. Precies tien jaar geleden. Het was een andere tijd. Het Millennium liep ten einde en de wereld was klaar voor een gouden toekomst en de beurzen beleefden de grootste hausse ooit. Internet was nieuw en ‘vet’. Geschiedenis was een hobby voor oude mannen geworden. President Clinton had net het Monica Lewinsky-schandaal overleefd en het enige probleem dat de zonnige toekomst nog kon bedreigen was het Millennium-probleem. Voor de jongere lezers: in die tijd dachten de mensen nog dat de computers op tilt zouden slaan als het klokje van 1999 naar 2000 sprong. De computers waren toen namelijk nog niet zo goed.

Het was ook de tijd waarin de toen stokoude journalist Gustavo Bernardo Hiltermann de hele linkse goegemeente inclusief het Landelijk Bureau ter bestrijding van Rassendiscriminatie over zich heenkreeg door asielzoekers profiteurs te noemen. De AVRO ging over tot censurering van zijn programma en hij werd afgedaan als een ‘oude man met staar in de ogen’, een fossiel dat de moderne wereld niet meer begreep.

Het Nederlandse media-hoogtepunt van 1999, achteraf bezien, was echter het televisie-interview met Michail Gorbatsjov door Paul Witteman voor het programma ’het Buitenhof’.  Na de nodige inspanningen had Paul Witteman het namelijk voor elkaar gekregen dat Michail Gorbatsjov voor een bijzondere uitzending van het Buitenhof naar de studio in Nederland kwam. Een absolute primeur.

Tijdens het interview probeerde Witteman, met de kenmerkende hautaine betweterigheid van links van die tijd, Gorbatsjov het vuur aan de schenen te leggen door kritische vragen te stellen over zijn verleden. Op een gegeven moment raakte Gorbatsjov de insinuaties van Witteman meer dan zat. Hij liep rood aan en ontstak in woede. De Groene Amsterdammer noemde het interview ‘topkwaliteit’ (zie de link http://www.groene.nl/1999/48/Geliefd_en_verguisd ) en dat was het zeker.

Wat het artikel van die krant echter niet vermeldt, is de reden waarom Gorbatsjov woest werd. Hij ergerde zich namelijk aan de westerse arrogantie die Witteman ten toon spreidde en beet hem toe:

“DO YOU  KNOW HUNTINGTON ?”

Witteman trok wit weg en zei dat hij Huntington niet kende. Daarop vervolgde Gorbatsjov, volslagen rood aangelopen:

“READ HUNTINGTON !“.

Nu verwees de voormalige Sovjet-leider natuurlijk naar het inmiddels klassiek geworden boek ‘The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order’ van de vorig jaar overleden schrijver Samuel Huntington. Het al in 1996 gepubliceerde boek werd pas een internationale bestseller na de aanslagen van 11 september 2001 in New York. De inhoud is bekend: Huntington voorspelde dat onze eeuw gekenmerkt zou gaan worden door de strijd tussen de beschavingen.

Voor een recensie van het boek in de New York Times, direct na het verschijnen daarvan in 1996, vijf jaar voor de aanslagen op het World Trade Center: www.nytimes.com/1996/11/06/books/a-scholar-s-prophecy-global-cultural-conflict.htmlsh .

Jammer dat het interview met de normaal gesproken vrij rustige ‘Gorbie’ nooit meer is herhaald. In zijn huidige programma Pauw & Witteman toont Witteman graag filmpjes uit het verleden, maar dit juweel is daarna nooit meer vertoond. Terwijl het echt een boeiend tijdsdocument is. Helaas is het ook niet op Youtube te vinden. Een schoolvoorbeeld van de linkse zelfgenoegzaamheid van de jaren ’90 en het bewijs dat het tijdperk van de “Botsing der Beschavingen” waarin wij ons nu als ‘front runner state’ bevinden, voor sommigen als een volslagen verrassing moet zijn gekomen.

Peter Bruns

De kroonprins en de Latijnsamerikaanse ziel

Begin oktober 2009 is de wereldberoemde Argentijnse zangeres Mercedes Sosa, de ‘stem van Latijns-Amerika’ overleden. Zij belichaamde het verzet tegen het dictatoriale regime in het land van de Perons en Zorreguieta’s. Helaas voor mevrouw Sosa, is in haar moederland nog steeds geen erkenning geweest voor de vele doden van het regime. De dwaze moeders protesteren nog steeds, maar worden zelf ook steeds ouder en daarom dunt de groep langzaam uit. Beschamend feit is namelijk dat de Argentijnse politieke elite nog steeds geen afstand heeft gedaan van het verleden, zoals wel is gebeurd in buurland Chili. Uit een recente studie van de internationale onafhankelijke organisatie Transparency Global, die jaarlijks een Corruptie Index publiceert van alle landen ter wereld, scoort het land van prinses Maxima dan ook veel slechter op de schaal van corruptie - het land krijgt plaats 106 – dan directe buurlanden Chili en Uruguay, die beide op nummer 25 staan (zie www.transparencyglobal.com).

Her spreekt boekdelen dat onze kroonprins enkele jaren geleden nog het kritische onafhankelijke rapport van professor Baud over Jorge Zorreguieta’s rol in de dictatuur kon afdoen als ‘slechts een mening’. Dat zijn echtgenote zich daarna verontschuldigde met ‘hij was een beetje dom’ is weliswaar charmant, maar toont aan dat het Argentijnse verleden nog altijd tot een diepe kloof zorgt binnen het Zuidamerikaanse land zelf: die tussen de voormalige medewerkers van het regime en de felle bestrijders daarvan.

Terwijl de Braziliaanse buren hard aan de weg timmeren om een grotere rol in de wereld te spelen in de 21e eeuw, ruikt Argentinië nog steeds naar verrot vlees uit de allang ingestorte vleesindustrie, corruptie en de geest van dictatuur. Hoe zou dat komen? Wellicht speelt een rol dat de Argentijnen eigenlijk bijna Italianen zijn, en in dat land wordt Mussolini immers ook nog steeds als een held gezien. Misschien is het de Argentijnse ‘passie’? De omarming van het noodlot, de tango-mentaliteit.

Keer op keer wordt namelijk geroepen dat de Argentijnen warmbloedig zijn en passioneel. Niet zo koud en rationeel als wij Europeanen. Boos kijkend en met hoge hakken hysterisch pasjes uitvoerend op een straathoek in Buenos Aires danst men door. Vreemd overigens dat deze zogenaamde Zuidamerikaanse warmbloedigheid in het Nederlandse debat zo vaak wordt gebruikt om het Argentijnse falen te vergoeilijken. Dit terwijl in de rest van Latijns-Amerika de Argentijnen bekend staan als arrogant en koud. Tegenover hun broeders en zusters doen zij zich voor als Europeser dan Europees. Vrouwen zijn standaard geblondeerd en hebben wat aan hun lichaam gesleuteld. Terwijl hun grootmoeders de krochten van Napels en Palermo ontvluchtten op zoek naar een beter bestaan, geven de Argentijnse vrouwen hun geld liever uit aan dure cosmetica zonder zich te bekommeren om de economie.

Een ander veelgehoord argument dat de Argentijnen naar voren brengen om hun eigen aard te benadrukken ten opzichte van de rest van Latijns-Amerika, is dat het land aan het begin van de 20e eeuw tot de rijkste landen ter wereld behoorde. Die positie was echter geheel en al gebaseerd op de ‘bubble’ van de vleesindustrie en overmatige financiering van de economie door Europese landen.

Onze kroonprins is kennelijk erg betrokken bij het land, net als zijn grootvader die een warmbloedige vriendschap onderhield met niemand minder dan Eva Peron. De kroonprins heeft, nu zij zijn project in Mozambique heeft laten varen, zich definitief gericht op het land van de pampa’s en meteen maar een finca van 2,5 miljoen euro aangeschaft. Hopelijk zet hij daar, terwijl hij vanuit zijn balkon als een echte Argentijnse ‘patron’ zijn landgoed met zijn haviksoog inspecteert en hij in de verte de Andes ontwaart, een plaat van Mercedes Sosa op. Zijn vrouw ontkurkt een fles Argentijnse topwijn. Heerlijk zo ver weg van dat benauwende Nederland he schat? In de verte zakt de zon inmiddels al onder in de Andes en de velden kleuren oranje-bruin. De muziek van Mercedes Sosa dringt nu pas goed door, na een glas of twee. De stem van Latijns Amerika raak nu ook hun eigen ziel. Ellende levert mooie muziek op:

Gracias a la Vida que me ha dado tanto

me ha dado la risa y me ha dado el llanto

asi yo distingo dicha de quebranto

los dos materiales que forman mi canto

y el canto de ustedes que es el mismo canto

y el canto de todos que es mi propio canto.

Zie link: http://www.youtube.com/watch?v=cIrGQD84F1g

(vrije) vertaling:

Dank(zij) het leven dat mij zoveel heeft gegeven

de lach en de traan

zo maak ik onderscheid tussen vreugde en verdriet

de twee materialen die mijn lied vormen

en het lied van u, welke dezelfde is

en het lied van allen, welke de mijne is

(vertaling: Peter Bruns)

Hoe katholieken het altijd verder schoppen in de EU

Helaas, onze premier Balkenende is geen President van de Europese Unie geworden. Nu was hij nooit officieel kandidaat, evenmin als de gekozen Van Rompuy. Helaas voor Balkenende zelf, moest hij direct weer naar de Tweede Kamer komen om allerlei lastige debatten aan te horen zoals over de verhoging van de AOW-leeftijd. Balen die nationale politiek.

Frankrijk en Duitsland

Nu is algemeen bekend dat Frankrijk en Duitsland de facto gingen bepalen wie de Europese President zou worden. En deze twee landen kozen niet voor Balkenende. Als belangrijke reden voor het feit dat hij niet is verkozen, werd genoemd dat hij geen Frans spreekt, wat natuurlijk een probleem vormde voor Sarkozy. Ook de Nederlandse houding ten opzichte van de Irak-Oorlog en de teveel pro-Atlantische opstelling van de Nederlandse regering schijnt een rol gespeeld te hebben, dit laatste kennelijk vooral voor Angela Merkel. De eveneens Nederlandstalige Van Rompuy daarentegen spreekt vloeiend Frans en is bovendien een overtuigd Europeaan.

Balkenende is niet katholiek

Maar er is nog een ander belangrijk verschil tussen de twee voormalige niet-kandidaten. Van Rompuy is namelijk katholiek, en Balkenende protestant. En niet zomaar protestant, ook nog eens gereformeerd. Nu zult u zeggen: Ach kom, we leven in 2009, speelt dit soort dingen nog steeds een rol? Het antwoord luidt: jazeker. De verschillen tussen de leden van dezelfde godsdienst spelen vaak nog een grotere rol dan de verschillen tussen geloven die niets met elkaar te maken hebben. De Islam kent de Shi’ieten en de Soennieten, die elkaar al ongeveer 1300 jaar bestrijden. De verschillende Joodse geloofsfracties haten elkaar eveneens grondig, al sinds Oud-Testamentische tijden. Het Christendom, sedert 1053 ruwweg onderverdeeld in twee takken, het Latijnse en het Oosters-Orthodoxe Christendom, is al niet veel beter. En het Latijnse Christendom leidde ook weer tot ruzie en scheuren, en was tot voor kort strikt (ook politiek) onderverdeeld in de katholieken en de verschillende protestante groepen. En die protestanten gingen onderling ook weer ruziemaken. Zo ontstonden, onder andere, Lutheranen en Calvinisten. En de Calvinisten vielen ook weer uiteen en een beperkt groepje onder hen staat nu nog steeds bekend als de Gereformeerden. Klein in aantal, maar groot in invloed. Enkele voorbeelden van invloedrijke Gereformeerden: Peter Balkenende, sinds zijn studententijd beter bekend als Jan Peter Balkenende (CDA), Gerrit Zalm (VVD) en Wouter Bos (PvdA).

Onkreukbaar imago

En nu komt de crux. Gereformeerden liggen niet zo goed in Frankrijk. Na de Bloedbruiloft (1572) is het nooit meer goed gekomen met de protestanten in dat land, terwijl Jean Calvin toch echt een Fransman was. Er zijn verschillende smerige oorlogen gevoerd om de lastige protestanten uit te roeien in het katholieke Frankrijk. Tegenwoordig zijn er nog enkele dorpjes in de Cevennes waar gereformeerden hun toevlucht hebben gezocht. Protestanten staan in Frankrijk nog altijd bekend als onkreukbaar en integer. Geen slecht imago dus, maar niet zo handig als je een simpele marionet zoekt die geen eigen mening heeft. De Franse voormalige protestante premier Lionel Jospin (van 1997 tot 1992), bekend om zijn integriteit, lag voortdurend in de clinch met de katholieke en corrupte Jacques Chirac, en op een tweede Jospin op EU-niveau zat Sarkozy niet te wachten. Die wil gewoon katholieke volgzaamheid en ‘bling bling’.

Niet geliefd bij Lutheranen

Tegelijkertijd hebben ook de Lutheranen zoals Angela Merkel niet zoveel op met hun mede-protestanten. Maarten Luther wilde eigenlijk helemaal geen breuk met de katholieke kerk, slechts een hevorming van de bestaande kerk. Lutheranen houden van ceremonie en hebben dan ook weinig op met het de soberheid van het Calvinisme.

 Op naar de volgende katholiek

In het jaar 2009 zijn de verschillen tussen katholiek en protestant nog steeds op de achtergrond aanwezig. Godsdienst speelt nog steeds een grote rol voor de huidige generatie politici. Misschien niet officieel, maar gevoelsmatig wel. Dit zijn diepe sentimenten die vaak worden vergeten, maar die een zeer grote rol spelen in het politieke spel. Geen wonder dat een plooibare en volgzame katholiek als Jose Manuel Barroso het zo goed doet in Europa ondanks het feit dat hij ooit communist was. Nu is de beurt aan de humanistisch ingestelde Vlaamse katholiek Van Rompuy om Europa te vertegenwoordigen. Tot de volgende katholiek weer aan zet is.

Peter Bruns

 

Tora Bora, Rome en Moskou

     

De oorlog in Afghanistan begint steeds meer trekken te vertonen van een tweede Vietnam. Obama had de aanwezige troepen al verdubbeld en de generale staf heeft vorige week een extra versterking van 40.000 tot 45.000 troepen gevraagd. Alarmerende geluiden. Terwijl de troepen worden aangevuld, wordt tegelijkertijd steeds vaker gezinspeeld op een strategische terugtrekking in plaats van een eindoverwinning. Een nieuw rapport van de Democratische staf van het ‘Senate Foreign Relations Committee’ beschrijft dat de Amerikanen op het punt stonden de leider van Al Qaida te doden. In december 2001 was Bin Laden in de val gelokt in Tora Bora. Zijn testament had hij alvast opgemaakt.

Strategische fout

Te trage actie aan Amerikaanse kant, en vooral een strategische blunder van Donald Rumsfeld heeft volgens het rapport de uitschakeling van Bin Laden op het laatste moment verijdeld. In dat geval een gemiste kans, want zo kort na de de september-aanslagen van 2001 was de publieke opinie in de wereld nog geheel op Amerikaanse handen. Bin Laden is 8 jaar later nog steeds niet getraceerd. Waarom hebben de Amerikanen op dit cruciale moment niet adequaat gehandeld? Daarover zal nog jarenlang worden gespeculeerd.

Een theorie

Hoewel er allerlei oorzaken kunnen zijn, die ik uiteraard niet ken, speelt misschien en aloud psychologisch verschijnsel een rol. Niet geheel maar misschien een beetje. Mijn theorie luidt als volgt. Misschien was het Amerikaanse talmen op dat cruciale moment een vorm van angst voor de overwinning. Dit soort angst ontstaat vaak in een kritieke situaties waarin het onmogelijk geachte, opeens binnen handbereik ligt, en dat lijdt tot angstgevoelens. Met verstarring en inertie als gevolg. Men heeft lang ergens naar toe geleefd, en opeens is het moment daar. Het is nu of nooit. Soms kiezen mensen in die stresssituatie voor ‘nooit’. Vaak roepen die mensen dan achteraf ‘ach, het was me toch nooit gelukt’. Uit het dagelijkse leven kent iedereen welke zulke voorbeelden , maar ook in de militaire geschiedenis is dit verschijnsel niet onbekend. De vijand is in de eigen ogen onverslaanbaar, en wordt hard bevochten. Maar zodra de overwinning aan de horizon gloort, komt de twijfel. Ten minste twee keer eerder in de geschiedenis maakten opperbevelhebbers zo’n strategische fout. Als daarvan een precedentwerking uitgaat, ziet het er niet goed uit voor het verloop van de nu al desastreuze oorlog. Hieronder de voorbeelden. De overeenkomsten met Tora Bora zijn frappant.

de Romeins-Carthaagse oorlogen

Een geniale strateeg in de geschiedenis, die op alle militaire scholen ter wereld wordt aangehaald als sprekend voorbeeld is Hannibal. Uiteraard niet Hannibal Lector, maar de Carthaagse verldheer Hannibal Barkas (247 v. Chr – 183 v. Chr.). Rome en Carthago waren in de derde eeuw voor onze jaartelling uitgegroeid tot grootmachten in de westelijke Middellandse zee. Er onstond zelfs een soort koude oorlog tussen de twee steden. In de Tweede Punische oorlog trok Hannibal met zijn leger voorzien van olifanten, vanuit het huidige Spanje naar Italië over de Pyreneeen en de Alpen Italie binnen.  Het was een verrassingsoorlog zoals nooit tevoren vertoond. De Romeinen waren compleet van hun stuk. In Italië behaalde de Carthaagse veldheer grote overwinningen, met als wreed hoogtepunt de Slag bij het Trasimeense meer, waar het Romeinse leger verpletterend werd verslagen. Rome was nu kwetsbaar als een open wond een haar inwoners beefden van angst.

Hannibal valt Rome niet binnen

Toen gebeurde iets vreemds. Hannibal bleef maar om Rome heencirkelen. Op een of andere manier kon of wilde hij Rome zelf niet belegeren. Hannibal bleef de komende 16 jaar rondzwerven  in Zuid-Italië, tot hij uiteindelijk werd teruggeroepen naar Carthago om het vaderland te verdedigen. De Romeinen hadden inmiddels al hun vloot klaarliggen voor de kade van Carthago. Het is nooit echt duidelijk geworden waarom Hannibal de Romeinse hoofdstad zelf niet heeft aangevallen hoewel hij vele kansen had om de stad binnen te vallen. Angst voor de overwinning? Hoe het ook zij, Rome won de oorlog uiteindelijk en vernietigde in een volgende oorlog Carthago volledig. De Romeinen strooiden zout in de straten van de stad, opdat er nooit meer iets zou groeien.

de Tweede Wereldoorlog

Begin oktober 1941 leek het erop dat Duitsland en Japan de Tweede Wereldoorlog zouden gaan winnen. De Verenigde Staten wilde niet meedoen en alleen Groot-Brittannie bood nog weerstand. Het Duitse leger was tot diep in Rusland doorgestoten, en bevond zich al in de voorsteden van Moskou. Midden oktober 1941 lag Moskou er angstig bij. De mensen die niet konden vechten waren al uit de stad weggebracht. Er waren geruchten dat Stalin zelf de stad zou gaan verlaten. Zelfs de berucht wrede chef van de geheime dienst Beria had de hoop opgegeven en riep in vertwijfeling ‘ze zullen ons als konijnen neerknallen’. De Duitse persdienst kondigde al aan dat Rusland verslagen was.

Richard Sorge brengt het verlossende bericht

In werkelijkheid waren de Duitse troepen al uitgeput. Stalin vernam op dat cruciale moment van zijn spion Richard Sorge dat Japan het plan had opgegeven om Rusland aan te vallen. Zo kon hij rekenen op al zijn Siberische troepen. Stalin hervatte moed. Het cruciale moment was verstreken en Moskou viel uiteindelijk niet. Richard Sorge wordt wel de eigenlijke redding van Rusland genoemd in die bange dagen.

 Tweede mogelijkheid

Later, in het voorjaar van 1942 hadden de Duitsers een tweede kans en trok de Wehrmacht weer richting de stad. Maar Hitler maakte, tegen de wil van zijn generaals in, een strategische blunder door zijn plotselinge besluit het leger op te splitsen in twee delen en eerst naar de olievelden in de Kaukasus op te trekken. Moskou kon wachten. Waarom deed Hitler dit? Misschien was het onbewuste faalangst. Misschien ook niet. Het Duitse leger voerde daarna offensief na offensief uit, maar werd langzaam verdreven van het Russische grondgebied in een van de meeste gruwelijke oorlogen ooit. De Sovjets, in wreedheid bijna even erg als de Duitsers, hadden inmiddels geleerd en kenden, hun geweten in wodka verdronken, geen angst voor de overwinning. Zij trokken voor een tweede maal in de oorlog verkrachtend door Polen, voorts Pommeren om uiteindelijk Berlijn tot aan de grond te verwoesten en de hamer en sikkel te planten op de Brandenburger Tor.

Lessen voor het heden?

Laten we hopen dat hetzelfde scenaro niet in Afghanistan plaatsvindt. Als de voorbeelden in de geschiedenis een precedent vormen, zullen de extra troepen die nu worden ingezet geen wezenlijk verschil meer uitmaken voor de uitkomst, en alleen nog maar meer doden opleveren in een verloren oorlog. Het cruciale moment, nu al 8 jaar geleden, is immers al verstreken. Tora Bora is niet gevallen. Obama begreep al voordat hij President werd dat een belangrijk moment was gemist daar in die koude bergen van Afghanistan in december 2001. Hij schreef hierover zelfs expliciet in ‘the Audacity of Hope’. Laten we hopen dat hij als President nu de juiste beslissing kan maken en hij niet net als Hannibal, nog 16 jaar na het cruciale moment mensenlevens verloren laat gaan tot hij wordt teruggefloten om zijn eigen land te redden van toekomstige terroristen van eigen bodem. Het is maar een theorie, dit stukje. Maar laten we hopen eentje die niet bewaarheid wordt.

Bronnen:

http://www.cnn.com/2009/POLITICS/11/29/bin.laden.2001/index.html

Tweede Wereldoorlog: Vladimir Fedorovski, ‘Le Fantome de Stalin’, 2007