De laatste Nederlandse ‘ontdekking’ in de Stille Zuidzee.

 

Boven: Tekening van het ‘Neerlandsch Eiland’ (Bron: wikipedia)

Het is vrij bekend dat de Nederlandse notaris en ontdekkingsreiziger Jacob Roggeveen de Europese ontdekker is van Paaseiland (uiteraard na de Polynesische settlement eeuwen daarvoor tijdens onze ‘Middeleeuwen’).  Roggeveen is niet alleen uniek omdat hij een notaris was en op vrij hoge leeftijd nog aan ontdekkingsreizen deed (hetgeen hoopgevend is voor moderne aan de computer gekluisterde juristen), maar ook omdat hij de ’laatste grote Hollandse ontdekkingsreiziger’ was die immers in de 18e eeuw leefde. In zekere zin is Roggeveen qua tijdsgewricht waarin hij leefde niet al te gelukkig geweest. Hij leefde in een tijdperk  nog net voordat de meer wetenschappelijk ingestelde ‘Verlichtingsreizen’ van eind 18e eeuw zoals die van De Bougainville, La Perousse en anderen gangbaar werden.

Minder bekend is dat er toch nog in de 19e eeuw een miniscule ontdekking is gedaan door Nederlanders in de Stille Oceaan.

Historici hebben veel aandacht gegeven aan het feit dat Nederland in 1815 Nederlands-Indie herkreeg van de Britten nadat Napoleon was verslagen. Vervolgens onder leiding van Koning Willem I een serieuze start gemaakt met investeringen in het voetspoor van de Aziatische activiteiten van de VOC. Minder bekend is dat Willem I ook serieuze plannen had om de oude glorie van de WIC in de West te doen herleven, waarbij hij zich niet wilde beperken tot Suriname en de Antillen. Vanaf Curacao werden de Zuidamerikaanse opstandellingen onder leiding van Simon Bolivar door middel van wapens uit Luik  (dat toen tot Verenigde Nederlanden behoorde) en geldleningen uit Willemstad en Amsterdam ondersteund. De ambitie van Willem I ging ook hier verder dan uiteindelijk mogelijk bleek.

In 1823 stuurde Koning Willem, nadat hij eerst een handelsmaatschappij voor Zuid Amerika (een soort mislukte Westindische versie van de NHM) had opgericht het fregat Lynx naar Zuid-Amerika om te onderzoeken welke handelsmogelijkheden er waren in de nieuwe tijd na 1815. In 1824 werden twee andere expeditieschepen uitgerust, de Maria Reigersbergen en de Pollux met aaan boord Nederlandse producten. De Nederlandse positie was echter al snel door de Britten ingenomen en de expedities levereden uiteindelijk weinig op. Wel is er ternminste nog één klein wapenfeitje dat genoemd mag worden in verband met de expedicite van de Maria Reigersbergen en de Pollux: onderweg van Zuid Amerika naar Azie op de Grote Oceaan werd de wellicht allerlaatste Nederlandse bijdrage geleverd aan de ontdekking van de wereld.  Het ging hier om een atol dat tot het huidige Kiribati behoort en dat ‘Nederlands Eiland’ werd gedoopt. Hoewel het eilandje waarschijnlijk al in de 16e eeuw door Alvaro de Mendaña was ontdekt gaven de Nederlanders het een naam en plaatsbepaling. Tegenwoordig staat het bekend als ‘Nui (Tnaguinii).

Het kaartje van dit eiland bevindt zich in de biblitiotheek van de Universiteit Utrecht. De link volgend is een kaartje van het ‘Nederlands Eiland’ online te bekijken:

http://objects.library.uu.nl/reader/index.php?obj=1874-12912&lan=en#page//23/00/90/23009004800418004739672056101084746160.jpg/mode/1up