Foto: Hans Egede rond 1745
Wat hebben Groenland en de Amerikaanse Virgin Islands met elkaar gemeen? Beide gebieden waren ooit Deense kolonies in het Amerikaanse continent. Groenland is nog steeds als onafhankelijk deel van het Deense Koninkrijk met Kopenhagen verbonden. Het is zelfs de eerste en enige regio die zich ooit heeft losgemaakt van de Europese Unie (in 1984). Tegenwoordig is Groenland een zogeheten gebied met ‘LGO’ (landen en gebieden overzee) status, net als bijvoorbeeld Aruba of de Cayman Islands.
Wat minder bekend is, is dat Groenland in feite tweemaal is gekoloniseerd door Europese immigranten. In de eerste plaats werd Groenland in de 10e eeuw door de Noormannen ontdekt, die zich hier langs de zuid- en westkust vestigden. Ongeveer in dezelfde periode arriveerden de eerste Inuit langs noordwestelijke weg op de Groenlandse landmassa. De Noormannen bereikten iets later het Amerikaanse vasteland, genaamd ‘Vinland’, waarschijnlijk zonder dat zij wisten dat het hier een nieuw continent betrof. De Noorse gemeenschap op Groenland is rond 1450-1500 verdwenen, juist in de periode dat vanuit Europa hernieuwde belangstelling ontstond over mogelijke gebieden aan de andere zijde van de Atlantiche oceaan. Een gangbare deelverklaring voor de wegkwijnen van de Noorse vestigingen op Groenland is dat aan het einde van de 15e eeuw een zogenamde kleine ijstijd was ontstaan als gevolg waarvan de laatste Noren zijn gestorven danwel zijn teruggekeerd naar IJsland, waar zij nauwe contacten mee onderhielden. De beroemde IJslandse saga’s bevatten talloze verwijzingen naar Groenland.
Minder bekend is dat het Deense Koninkrijk dat in die tijd ook Noorwegen omvatte, pas in de 18e eeuw Groenland herkoloniseerde. De Noors-Deense lutheraanse priester Hans Egede had van vissers uit de Lofoten-eilandengroep in noord-Noorwegen verhalen gehoord over een oude Noorse vestiging op Groenland. Egede was de oprichter van de Bergense Groenlandse Compagnie, die echter geen handelsmonopolie kreeg toegekend uit vrees voor conflicten met de Hollandse walvisvaarders van de Noordse Compagnie die eveneens in de regio actief was. Egede trachtte contact te herstellen met de Noorse kolonisten ten uit vroeger tijden, maar kwam enkel nog Inuit tegen. Egede is in feite voor Groenland geweest wat Jacques Cartier was voor Canada; hij leerde al snel de taal van de Inuit, en werd zo tot de ‘Apostel van Groenland’.
