ALMA (bron: www.eso.org)
Chili. Misschien wel het meest geisoleerde land ter wereld. Duizenden kilometers lang en omringd door een eindeloze oceaan in het westen en een schier eindeloos hooggebergte in het oosten. In het uiterste zuiden is het klimaat antarctisch, in het uiterste noorden bevindt zich de droogste woestijn ter wereld, de Atacama-woestijn.
De mijnwerkers die na twee maanden in de mijn in het noorden van het land zijn gered, zijn nationale helden geworden. De bevrijding van de mijnwerkers is gepaard gegaan met welhaast religieuze extase in het zuidamerikaanse land. De Bijbelse woestijnvaders zijn er niks bij.
De extreme geografie van Chili heeft al in het verleden tot bijzondere daden aanleiding gegeven. Een zoveelste wonder is geschied, maar nu waren de helden ook eindelijk eens Chilenen en geen buitenstaanders. Het spectaculaire overlevingsverhaal van het rugbyteam dat in 1972 neerstorte in de Chileense Andes, en dat de geschiedenis inging als het wonder van de Andes (El Milagro de los Andes) betrof immers hoodzakelijk Uruguayanen. Dit opmerkelijke verhaal kostte echter ook vele doden en was controversieel door het cannibalisme waartoe de overlevenden noodgedwongen overgingen, zoals we hebben kunnen zien in de film Alive uit 1993.
De Chileense geschiedenis staat bol van spectaculaire verhalen. Al in 1520 bereikte de Portugese zeevaarder Ferdinand Magellaan in Spaanse dienst als eerste Europeaan het huidige Chileense grondgebied na een wekenlangde zoektocht naar een passage naar de Stille Oceaan via Vuurland. Ook deze tocht verliep dramatisch. Door de vele stormen en na het uitbreken van muiternij was het een wonder dat Magellaan de tocht uberhaupt overleefde.
In 1819 was de Chileense oceaan een decor van een andere ramp. Een walvisvaarder kwam in aanvaring met het schip de Essex. De bemanning had geen andere mogelijkheid dan om in houten kisten voort te dobberen en na drie maanden keerden enkelen pas terug. Ook hier was waarschijnlijk kannibalisme in het spel. Dit vreemde voorval heeft de beroemde schrijver Herman Melville geinspireerd voor zijn boek Moby Dick. Dat deze moderne versie van Jonas in de Walvis religieuze tinten heeft valt moeilijk te ontkennen. Zie ook de link: http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/reviews/reallife-tale-of-survival-that-inspired-moby-dick-625565.html
Gelukkig kwamen de mijnwerkers in Chili er vanaf zonder het bezigen van kannibalistische praktijken. Ze werden netjes door het Rad van Fortuin uit de mijn getrokken. Het verhaal zal waarschijnlijk al over een paar jaar worden verfilmd. Het beeld van de verbanning in de woestijn en het verblijf in de buik van moeder aarde zelf is te mooi om niets mee te doen. Het Wonder van de Woestijn is wellicht een mooie titel.
Woestijnen en oceanen hebben veel met elkaar gemeen. Tussen de sterrenhemel en de golven of duinen is de mens alleen met zijn gedachten. Dit maakt de menselijke geest rijp voor openbaringen. En ook de grot is een belangrijke metafoor voor het menselijk streven om de wereld waarin hij leeft te kunnen bevatten. Men hoeft maar de denken aan de Grot-allegorie van Plato, en ook Johannes van de Apocalyps bevond zich in een grot. De afzondering is essentieel voor hoger inzicht. De meeste profeten onder welke Jezus en Mohammed verbleven dan ook in de woestijn. Jezus trok zich terug in de woestijn maar was tegelijkertijd een zeeman, en ook in de Koran wordt veelvuldig de metafoor van oceanen en schepen in woeste baren gebezigd.
In ruwweg dezelfde regio als waarin zich de Chileens mijnwerkers bevonden vindt echter nog een ander wonder plaats. Midden in de woestijn en hoog in de bergen. Een voortdurend wonder dat minder dramatisch is maar toch even spectaculair: het beroemde Alma-project. Dit gigantische astronomische project beoogt de gehele sterrenhemel, althans voorzover deze binnen menselijk bereik is te ontsluiten. Zie http://www.eso.org/sci/facilities/alma/.
De medewerkers van het Alma-project mogen vanwege de hoge ligging slechts enkele uren achtereen aan het project werken, en moeten tijdig afdalen naar lagere hoogten. Het was Mozes ook niet vergund om lang op de Sinai te verblijven, want die is exclusief domein van God. Niet toevallig betekent Alma tevens ‘ziel’, en dit woord geeft heel toepasselijk al aan dat het hoogtepunt van wetenschappelijk onderzoek direct overgaat in filosofie en raakt aan het wezen van de mens. Hoe bijzonder de redding van de mijnwerkers ook is, de echte openbaringen van de moderne tijd vinden plaats iets verderop in dezelfde Atacama-woestijn.
