Het Poolse volk treurt om zijn omgekomen President Kaczynski en met hem omgekomen top van de Poolse politieke en bestuurlijke elite en religieuze leiders. Het vliegtuig was onderweg naar een historische herdenking van de massamoord in Katyn in 1940, en het vliegtuig stortte neer dichtbij deze plaats waar in de Tweede Wereldoorlog duizenden Poolse officieren en burgers werden vermoord door de Sovjets, die decennia lang hebben doen voorkomen dat deze massamoord door de Duitsers was gepleegd. Het vliegtuigongeluk doet dus oud zeer weer bovenkomen bij het Poolse volk.
De Polen hebben voor de zoveelste keer hun politieke elite als sneeuw voor de zon zien verdwijnen. Het gebeurde eerder al in de 18e eeuw toen Pruisen, Oostenrijk en Rusland de Poolse gebieden langzamerhand opslokten in hun expansiedrang totdat uiteindelijk de gehele Poolse staat van de aarbodem was verdwenen. De Poolse elite was overbodig geworden emigreerde naar het buitenland, vaak naar Frankrijk of Engeland, of russificeerde. Pas na de Eerste Wereldoorlog kregen de Polen weer hun eigen land, in 1918. Lang mocht dit niet duren. Eind 1939 vielen de Duitsers en de Russen gezamenlijk Polen binnen en maakten zo na slechts 21 jaar onafhankelijkheid een einde aan de fragiele Poolse staat. Na de Tweede Wereldoorlog weer het land honderden kilometers naar het westen opgeschoven tijdens de Russische bezetting. De Poolse regering in ballingschap die in Londen verkeerde, mocht niet terugkeren naar het eigen land maar werd vervangen door communistische landverraders die door de Russen in het zadel werden geholpen en gehouden. De Poolse legerofficieren en soldaten die onder andere in de slag bij Arnhem hadden gevochten tegen de Duiters, konden niet terugkeren naar hun geboorteland. Velen onder hen emigreerden naar de Verenigde Staten, anderen accepteerden het communisme noodgedwongen of omarmden het zelfs, maar de communistische praktijk viel tegen.
Als gevolg van het heldhaftige optreden van Solidarnosc onder leiding van Lech Walesa lieten de Russen hun greep op het land los in 1989. Inmiddels is het land pas net weer 21 jaar onafhankelijk sinds 1989. De Polen zien deze vliegtuigramp dus niet alleen als een persoonlijke tragedie voor de President en met hem vele anderen, maar ook als de zoveelste tegenslag in een lange geschiedenis van buitenlandse bezetting en verlies van politieke identiteit. Daarbij komt het ijzige feit dat het ongeluk gebeurde vlakbij de massamoord in Katyn, en ook nog eens vlakbij Smolensk dat altijd al in het twistgebied tussen Polen en Rusland lag. Het is te hopen dat deze ramp uiteindeljk zal leiden tot meer eenheid en transparantie in de Poolse politiek, wat ook Europa ten goede zal komen. Aan de oostgrens van Polen bevinden zich immers Wit-Rusland, en deze dictatuur ademt nog steeds de geest van Katyn, evenals in toenemende mate het land waar het drama zich in 1940 en 2010 afspeelde: het Rusland van Medvedev en Poetin, waar de aanstichter van het bloedbad van Katyn -Stalin – alweer grotendeels gerehabiliteerd is.
Inmiddels heeft Vladimir Poetin zijn medeleven betuigd met de omgekomen Poolse delegatieleden. Hij heeft daarmee de juiste stap gezet, want het Poolse volk is ermee verheugd. Misschien zoekt Rusland toch enige toenadering tot de EU, nu de Russen langzamerhand zijn gaan inzien dat goede banden met de EU belangrijk zijn tegenover de toemende agressie aan de zuidelijke Aziatische onderbuik van het land – de conflicten in de Kaukasus, Iran, Kirgizie en Afghanistan. Maar ook heeft Rusland behoefte aan politieke stabiliteit in de Baltische regio ten behoeve van de Nord Stream pijplijn van Gazprom (met aan het hoofd Medvedev). Hoe welkom de Slavische broederwoorden van Poetin ook mogen weerklinken in de Poolse harten, ook geopolitieke motieven spelen een rol bij het intreden van de plotselinge dooi tussen de twee landen. Het is nooit anders geweest in de relatie tussen de twee landen.
