Het plotselinge taboe van Kopenhagen: bevolkingsgroei

Er is iets vreemds aan de hand in Kopenhagen tijdens de klimaatconferentie. En dan heb ik het niet over de gebruikelijke protesten van anti-globalisten, milieu-activisten of wie dan ook. Ik doel ook niet op de critici die stellen dat de aarde helemaal niet opwarmt. Nu de temperatuur in eigen land tot -6 graden Celsius is gedaald, lijken doemscenario’s verder weg dan vorige week toen nog +12 graden werd gemeten. Nee, ik doel op het feit dat de groei van de wereldbevolking geen onderwerp van de discussie is. Wel spreekt men over de vermindering van de ‘carbon footprint’, en over subsidies aan ontwikkelingslanden om hen te helpen met duurzame ontwikkeling. Een ander heikel punt is de ontwikkeling van een nieuw systeem om de emissie van broeikasgassen terug te dringen ter vervanging van het in Kyoto destijds ontwikkelde ‘emmissie cap’-systeem. Het milieu is, na jaren te zijn weggeweest, opeens weer ‘hot’. De commercie heeft het opgepikt als marketing-instrument: In televisie-reclames zien we glanzende auto’s in schone bossen met gelukkige vogels om aan te tonen hoe zuinig onze auto’s zijn geworden. De doemdenkers leven zich ook weer eens goed uit: activisten van Greenpeace maken ons ouderwets bang door verkleed als ruiters van de Apocalyps in Kopenhagen ten tonele te verschijnen. Alles is opeens bespreekbaar. Bio-energie, zonnepanelen in de Sahara, groene energie, windmolenparken op de Noordzee, kunstmatige vleesproductie, noem maar op. Maar er wordt niet gesproken over de ongeremde bevolkingsgroei in de wereld. Dat lijkt opeens taboe geworden.

Club van Rome

Het taboe op de groei van de wereldbevolking verbaast eenieder die zich verdiept in de geschiedenis van de milieubeweging. De Club van Rome, de eerste milieu-beweging en in feite de geestelijke vader van de Conferentie in Kopenhagen, bracht al in 1972 het beroemde rapport ‘Grenzen aan de Groei’ uit. Hierin werden de huidige problemen op onze aarde allang voorspeld, met als oorzaken: de overbevolking van de planeet en de overconsumptie. In het alarmerende rapport werd destijds dus al een verband gelegd tussen groei van de wereldbevolking en consumptie en de gevolgen hiervan voor het milieu.

Boodschap nog altijd actueel

Aan deze situatie is in feite niets veranderd. Sterker nog, de problemen veroorzaakt door overbevolking en overconsumptie nemen exponentieel toe. De reden waarom het klimaat verandert, is niet dat wij per individu in het westen vervuilender zijn geworden. In tegendeel, de uitstoot van de sterk vervuilende bruinkoolproductie is vervangen door andere energiebronnen, de auto’s zijn schoner en zuiniger geworden. Maar deze positieve effecten worden teniet gedaan door het feit dat de welvaart groeit, we met meer mensen zijn en we dus per saldo meer vervuilen dan vroeger.

Groei van de bevolking

Ten tijde van het rapport van de Club van Rome kende de wereld bijn 4 mijlard inwoners. Nu, 38 jaar later, telt de wereldbevolking bijna 7 miljard zielen. Omgerekend is dat ongeveer 900 miljoen bewoners erbij per decennium en 90 miljoen nieuwe mensen per jaar – met andere woorden komt er elk jaar een ”Duitsland” bij. Pas als we dit aspect bij de discussie betrekken, ontstaat een eerlijk beeld van wat er wereldwijd gaande is. Dit punt negeren is boter op het hoofd hebben. Want als men spreekt over de ‘carbon foorprint’ per individu terugdringen, heeft dit weinig zin als er jaarlijks 90 miljoenen zielen bijkomen, met dus jaarlijks letterlijk 180 mijloen extra voetafdrukken. Het is spijtig dat in Kopenhagen, waar de duurzame ontwikkeling centraal staat, niet wordt gesproken over beperking van de groei van de wereldbevolking. Er wordt door de Nederlandse delegatie steevast gesproken over: ‘welke wereld laten we achter voor onze kinderen‘, zonder na te denken over de hoeveelheid kinderen waar we nu bewust voor kunnen kiezen. In plaats van de achterliggende problematiek van overbevolking en overconsumptie te bespreken, gaat het in Kopenhagen vooral over symptoombestrijding zoals het rondbazuinen van cijfers over de reductie van uitstoot, nieuwe voorstellen voor emissie-tradingsystemen en subisidies. De gematigde en goedhartige klimaat-bezorgden zoals Herman Wijffels houden zich vooral bezig met rijkemensen-hobbies zoals het gebruiken van het openbaar vervoer na een vliegreis en het stimuleren van groene stroom, die vaak overigens uit in Frankrijk opgewekte kernenergie bestaat. Aan de andere zijde van het spectrum staan de milieuactivisten, die het liefst het in hun ogen verderfelijke kapitalisme tenonder zien gaan en het liefst terugkeren naar utopistische heilstaten die al sinds de terechtstelling van Thomas More in de vroeg 16e eeuw geen slagingskans blijken hebben waneer dergelijke denkbeelden gespeend zijn van een realistisch beeld van de mens en de biologische drijfveren van menselijk gedrag: eigenbelang en voortplantingsdrift.

Stand van wereldbevolking over 40 jaar

Als het huidige tempo van de groei doorgaat, hebben we rond 2050, als de kleine kinderen van nu groot zijn, een wereldbevolking van op zijn minst zo’n 9,3 miljard mensen. Zie: www.census.gov/ipc/www/idb/worldpopgraph.php. De vraag luidt dan ook niet alleen welke wereld wij voor onze kinderen willen achterlaten, maar ook hoeveel kinderen wij op deze in opvang-capaciteiten beperkte planeet aarde willen loslaten. Dat niet willen bespreken omdat zo’n onderwerp gevoelig ligt, tekent de waan van de dag. Terwijl ook onze eigen Minister Koenders wel degelijk erkent dat er iets aan de groei van de bevolking moet worden gedaan, wordt dit punt in Kopenhagen onbesproken gelaten. Zie een recente lezing door Koenders: http://www.youtube.com/watch?v=JcWxJeU9B_8 . Koenders erkent dat groei van de wereldbevolking een probleem is, maar vindt het kennelijk onethisch om de armere landen daarop te wijzen. Als we straks met teveel mensen zijn, worden we echter allemaal asielzoekers op onze eigen te kleine planeet. We zullen in het jaar 2050 zien wie gelijk had, de Club van Rome uit 1972 of de deelnemers van de huidige Kopenhagen-conferentie, die ervoor kiezen om op ethische gronden een dergelijk belangrijk thema tot taboe te verklaren.