Vanaf 1 december 2009 EU-burgerinitiatief mogelijk

De doelstellingen van Palamedes Instituut zijn het vergroten van het democratisch gehalte en de transparantie van de Europese instellingen. De Europese Grondwet is een feit en treedt op 1 december 2009 in werking. Hoewel onze organisatie kritisch staat tegenover de nieuwe Europese Grondwet, juist omdat deze in feit geen echte Grondwet is, maar een verdrag tussen staten, zijn er -in ieder geval op papier – zeker ook goede kanten aan deze Grondwet. Ons Instituut heeft zich verheugd op het feit dat er in ieder geval een artikel is opgenomen over de ‘participerende democratie’ (artikel I-47). De eerste drie leden van dit artikel klinken, zoals de meeste Europese verdragsteksten vertrouwd wollig en pedant, maar gelukking geeft het vierde lid de burgers van Europa een concreet handvat om zelf ook invloed te kunnen uitoefenen op de ontwikkelingen in Europa, het zogenaamde ‘burgerinitiatief’. De strekking van dit artikel (lid 4) is dat 1 miljoen burgers uit verschillende landen tezamen een wetsvoorstel kunnen formuleren bij de Europese Commissie, die dan niet anders kan dan dit voorstel van die ‘lastige burgers’ serieus te overwegen. 

Hieronder heb ik het bewuste artikel, dat ik heb overgenomen uit www.europesegrondwet.nl, weergegeven, alsmede de toelichting van de Nederlandse regering hierop. Daardoor is dit stukje blog helaas nogal lang geworden, maar dat komt door de ambtelijke volzinnen van onze regering, niet door mij:

Artikel I-47: Het beginsel van de participerende democratie

1.	De instellingen bieden de burgers en de representatieve organisaties langs passende wegen de mogelijkheid hun mening over alle onderdelen van het optreden van de Unie kenbaar te maken en daarover in het openbaar in discussie te treden.
2.	De instellingen voeren een open, transparante en regelmatige dialoog met representatieve organisaties en met het maatschappelijk middenveld.
3.	Ter wille van de samenhang en de transparantie van het optreden van de Unie pleegt de Commissie op ruime schaal overleg met de betrokken partijen.
4.	Wanneer ten minste één miljoen burgers van de Unie, afkomstig uit een significant aantal lidstaten, van oordeel zijn dat inzake een aangelegenheid een rechtshandeling van de Unie nodig is ter uitvoering van de Grondwet, kunnen zij het initiatief nemen de Commissie te verzoeken binnen het kader van de haar toegedeelde bevoegdheden een passend voorstel daartoe in te dienen. De procedures en voorwaarden voor de indiening van een dergelijk burgerinitiatief, met inbegrip van het minimumaantal lidstaten waaruit de burgers die het verzoek indienen, afkomstig dienen te zijn, worden bij Europese wet vastgesteld.

 Toelichting van de Nederlandse regering:

Naast het beginsel van de representatieve democratie is in Titel VI ook plaats ingeruimd voor het beginsel van de participerende democratie. Uitgangspunt is dat de instellingen van de Unie de burgers en de representatieve organisaties de nodige middelen ten dienste stellen om hun mening over alle gebieden van het optreden van de Unie kenbaar te kunnen maken en daarover in het openbaar in discussie te kunnen treden. Daarbij kan worden gedacht aan diverse fora, het gebruik van moderne communicatiemiddelen als internet en andere soortgelijke voorzieningen die de instellingen bieden.

De regering hecht bijzonder belang aan het tweede lid, waarin is bepaald dat de instellingen van de Unie een open, transparante en regelmatige dialoog voeren met de representatieve organisaties en het maatschappelijk middenveld. Daarmee wordt uitdrukking gegeven aan de breed gevoelde wens burgers en maatschappelijke organisaties nauwer te betrekken bij de ontwikkeling van Europa en de Unie.

Ingevolge het derde lid heeft de Commissie tot bijzondere taak om ter wille van de samenhang en de transparantie van het optreden van de Unie op ruime schaal overleg met de betrokken partijen te plegen. Onder representatieve organisaties en betrokken partijen moeten ook de decentrale overheden en hun Europese en nationale koepelorganisaties worden verstaan. Het beginsel van de participerende democratie kan dus een versterking van de rechtstreekse contacten tussen de instellingen van de Unie en de decentrale overheden tot gevolg hebben.

In het vierde lid is als sluitstuk van het beginsel van de participerende democratie het zogenoemde burgerinitiatief neergelegd. De regering is van oordeel dat met het Europees burgerinitiatief een novum in de Europese rechtsorde is gecreëerd dat op passende wijze aansluit bij het doel de kloof tussen Europa en de Europese burgers te dichten.Voor het eerst zullen burgers van de Unie de Commissie kunnen verzoeken binnen het kader van haar bevoegdheden een passend voorstel in te dienen met betrekking tot een aangelegenheid waarvoor een rechtshandeling van de Unie nodig is ter uitvoering van het Grondwettelijk Verdrag.

Voor een dergelijk initiatief geldt een drempel van ten minste één miljoen burgers van de Unie, die afkomstig moeten zijn uit een significant aantal lidstaten. Bij Europese wet zullen de procedures en voorwaarden met betrekking tot het burgerinitiatief worden uitgewerkt. Een daartoe strekkende Europese wet ziet op het bepalen van het minimumaantal lidstaten waaruit de burgers die het verzoek indienen, afkomstig moeten zijn. Daarmee wordt voorkomen dat een sterke lobby in één land zou kunnen leiden tot een Europees volksinitiatief dat geen draagvlak heeft in andere lidstaten en daardoor een Europees karakter mist. m de transparantie en het democratisch gehalte van de EU-instellingen te verhogen.

Bron: www.europesegrondwet.nl